Ұлттық палата тәртіп бұзған судьялардың жауапкершілігін күшейтуді ұсынды

«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының басшылығы ҚР Жоғары Сот кеңесінің төрағасы Денис Шиппен кездесті. «Атамекен» ҰКП Төралқа төрағасы Райымбек Баталов пен оның орынбасарлары Ербол Өстеміров пен Мәлік Сәулебай Қазақстанның Жоғары Сот кеңесінің мәртебесін нығайту бойынша өз ұсыныстарын айтты, деп хабарлайды Azattyq Ruhy.

«Қазіргі кезде Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін сот жүйесін сапалы қайта жаңғырту, оны қазіргі талаптар тұрғысынан жаңарту жөнінде шаралар қабылданып жатыр. Бұл шаралар бизнес тарапынан оң пікір және жалпы жұртшылық тарапынан сенімнің артуына ықпал етеді. Бизнес-қоғамдастық әділ және тәуелсіз сот жүйесіне мүдделі. Мықты сот жүйесі кәсіпкерлердің құқығы мен заңды мүддесін шенеуніктер мен мемлекеттік органдардың заңсыз әрекеттерінен, жосықсыз әріптестер-кәсіпкерлердің әрекеттерінен қорғаудың кепілі», – деді Райымбек Баталов.

Осыған байланысты Ұлттық палата ҚР Жоғары Сот кеңесінің мәртебесін нығайту бойынша ұсыныстар әзірлеу үшін ғалымдар, адвокаттық және заң қоғамдастықтарының өкілдері, бизнес сарапшыларының қатысуымен жұмыс тобын құрды. Атап айтқанда, судьяға кандидаттарды тағайындау жүйесін өзгерту, судьялардың кәсіби қызметін бағалау тетігінің ашықтығы мен тиімділігін арттыру, әуе күштері құрамындағы жұртшылықтың рөлін күшейту, оқуды тиімді және тәуелсіз жүйесі арқылы судьялардың кәсібилігін арттыру, Жоғарғы сот кеңесі жанындағы Сот алқасының жұмысын және тәртіптік іс жүргізуді қозғау тәртібін қайта қарау, сондай-ақ судьялардың тәртіп бұзғаны үшін жауапкершілікті күшейту ұсынылады.

«Атамекен» ҰКП басқарма төрағасының орынбасары Ербол Өсеміров жиында Жоғары Сот кеңесі құрамындағы қоғамдастықтың рөлін арттыруға қатысты пікір айтты. Оның айтуынша, қазір Кеңес мүшелерінің басым бөлігі судьялар. Өйткені заң бойынша судьялар Кеңес мүшелерінің кем дегенде жартысын құрауы керек. Қазіргі кезде кеңестің тағайындалған 11 мүшесінің небәрі үшеуі – қоғам өкілдері.

 «ҚР Жоғары Сот кеңесі туралы» ҚР Заңында Президент Кеңес құрамына басқа адамдарды, оның ішінде заңгер-ғалымдар, адвокаттар, заң қоғамының өкілдерін қосу мүмкіндігі қарастырылған. Біз заңға өзгерістер енгізу және Кеңес құрамына заңгер-ғалымдар, адвокаттар, заң қоғамының өкілдері, сондай-ақ ҰКП өкілдерінің қатарынан кемінде жартысын тағайындауды міндетті түрде қарастыруды ұсынамыз», – деді спикер.

Сонымен қатар, Кеңес жанындағы Сот алқасының жұмыс істеуі және тәртіптік іс жүргізуді қозғау тәртібі туралы бірқатар сұрақ бар.

«Судьяға қатысты тәртіптік іс қозғаудың қолданыстағы тәртібі Жоғарғы Соттың мүддесімен тығыз байланысты. Судьяларға қатысты тәртіптік істерді қарау үшін Жоғарғы Сот кеңесінің жанынан Сот алқасы құрылғанына қарамастан, Жоғарғы Сот оның мүшелеріне абсолютті әсер етеді. Сот алқасы алты судьядан тұрады, олар Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысының ұсынысы бойынша тағайындалады. Әрине, Жоғары Сот кеңесі Жоғарғы Сот ұсынған Сот алқасының құрамына кандидатураларды қабылдамауға құқылы. Алайда бұл ретте Кеңес бұл шешімді негіздеуі тиіс», – деп атап өтті Ербол Өстеміров.

Спикер мұндай шешімді негіздеу қажеттілігі Жоғары Сот кеңесін екінші орынға қояды. Сондықтан «Атамекен» ҰКП Сот алқасын қалыптастыру тәртібін қайта қарауды ұсынды.

«Сот алқасын қалыптастыру принципін қайта қарау ғана емес, сонымен қатар судьяға қатысты тәртіптік іс жүргізуді ашық ету тәртібі де маңызды. Ол үшін біз заң жұртшылығын осы процеске көбірек тартуды ұсынамыз», – деп қосты төрағаның орынбасары.

ҚР Жоғары Сот кеңесінің төрағасы Денис Шипп өз кезегінде Жоғары Сот кеңесінің өкілдері бұл бастамаға қарсылық білдірмейтінін, бірақ оны іс жүзінде жүзеге асырудағы қиындықтарға алаңдаушылық білдіргенін айтты.

«Тәртіптік іс қаралған кезде белгілі бір шешіммен аяқталады және оның құрылымы бойынша сот акті, қаулыға өте ұқсас. Оны жазып, негіздеу қажет. Университеттің адвокаты да, профессоры да мұндай құжаттарды жазбайды, олар онымен байланысты емес. Оның үстіне, бұл қоғамдық негіздегі жұмыс. Судьялар тек жұмыс орнында жалақы алады, істерді қарайды. Сот алқасында жұмыс істегені үшін ақы алмайды», – деп атап өтті Денис Шипп.

 Оның айтуынша, қоғам өкілдері мен адвокаттар бұл жұмысты істей алмайды. Алайда, «Атамекен» ҰКП басқарма төрағасының орынбасары Мәлік Сәулебай Сот алқасының осы шешімін жасау үшін адвокаттардың құзыреті жеткілікті болатынын атап өтті. Сонымен қатар, шешім алқалы түрде қабылданады және оның мәні бойынша жұмыс жобалық тәртіпте болады.

«Қоғамдық негіздегі жұмысқа келер болсақ, бұл терең реформа, яғни бұл жерде осы мақсаттар, оның ішінде судьялар үшін де мемлекет тарапынан төлем қарастыруға болады. Жалпы, біз әрбір еңбекке ақы төлеу керек деп санаймыз. Менің ойымша, бұл мәселе шешілетін мәселе. Алға ұмтылайық, әйтпесе Мемлекет басшысы айтқан Қазақстанның сот жүйесінде ашықтыққа ешқашан жете алмаймыз», – деп атап өтті ҰКП басқарма төрағасының орынбасары Мәлік Сәулебай.

Райымбек Баталов кездесу соңында Ұлттық палатаның Қазақстандағы сот жүйесін сауықтыру үшін Жоғары Сот кеңесімен бірлесіп жұмыс істеуге және осындай кездесулерді тұрақты негізде өткізуге дайын екенін білдірді.

«Ұлттық палата сот жүйесін реформалауда Жоғарғы Соттың серіктесі, көмекшісі болуға дайын. Аталған шаралар халық пен бизнестің сот жүйесіне деген сенімін арттырып, заңның үстемдігін қамтамасыз ете алатынына сенімдіміз»,–- деп қорытындылады «Атамекен» ҰКП басшысы.