«Оқулықтар асығыс жазылады, мамандардың жалақысы аз»: экс-министр бірнеше ұсыныс айтты

Сенатор Бақытжан Жұмағұлов мектеп оқулықтары сапасының төмен болу себебін түсіндірді.

«Оқулықтар туралы сын бұрын да айтылатын. Бірақ 2016 жылдан бүгінгі күнге дейін жалғасып келе жатқан мұндай сын бұрын-соңды болған емес. Неге? Өйткені білім беру жүйесі Кембридж моделіне көше отырып, оны практика жүзінде сараптамадан өткізбеді. Оқулықтар асығыс, үстірт жазылды, жыл сайын үш сынып осы жүйеге көшірілді. Авторлар мен сарапшылардың жеткілікті деңгейде дайындығы мен айтарлықтай тәжірибесі болмады. Әрі оқу пәндері қалыптасқан модельге сәйкес келмеді», - деді сенатор.

Депутаттық сауалда оқулықтардың құрылымы мен мазмұны терең өзгерістерге ұшырағаны айтылған. Бүгінде оқулықтағы мәтін, грамматикалық қателер, иллюстрациялар және тағы басқа мәселелер жұртшылық тарапынан сынға ұшырап келеді. Сенатор бұл мәселенің себебі ауқымды екенін айтты.

«Қажетті зерттеулер, әдістемеліктер оқу бағдарламаларын жаңа тұжырымдамаға сай қайта құру, жаңа мазмұнмен толықтыру жағдайында жүргізілмеді. Барлық мектеп бағдарламасының мазмұны өте қысқа мерзімде қайта жаңғыртылды. Көптеген мектеп пәндерінің құрылымы мен мазмұны өзінің методологиялық жүйесінен, тұтастығынан, пәнаралық және деңгейаралық жағдайынан айырылып қалды. Оқушылардың жеке деңгейі ескерілместен оқу материалдары толықтырылды», - деді Бақытжан Жұмағұлов.

Сенатор бағдарламалар оқулық әзірлеушілерден мүлде бөлек дайындалғанын айтты. Сапалы бағдарламасыз сапалы оқулықтар жасау мүмкін емес. Үстірт жасалған оқу бағдарламалары әзірлеушілер тарапынан да, мұғалімдер тарапынан да сұрақтар мен қайшылықтар тудырмауы керек. Депутат бұл проблемалардың бір себебі ретінде Ы.Алтынсарин атындағы ұлттық білім академиясы қызметкерлерінің ғылыми атағы мен еңбекақысының төмендігін атады. Ал бұл академия осы нормативтік құжаттарды әзірлеуші болып отыр.

«Академияның 85 қызметкерінің 24 пайызының ғана ғылыми дәрежесі бар (ғылым докторы - 3, PHD - 3, ғылым кандидаты - 17). Бас ғылыми қызметкердің жалақысы - 119 526 теңге, жетекші ғылыми қызметкер айына - 106 678 теңге алады, аға ғылыми қызметкердікі – 95 192 теңге, ал ғылыми қызметкердің алатыны - 81 955 теңге. Мұндай айлықпен отырған адамнан қандай сапалы жұмыс күтуге болады? Айта кетелік, бұл еліміз бойынша орташа айлықтан екі есе төмен», - деді депутат.

Сенатор сараптама жүргізу рәсімдері мен тетіктерін жетілдіруді, оқулық басылымдары сарапшыларын жаңа деңгейге көтеруді ұсынды. Олардың біліктілігін арттыру әдістемесін әзірлеу, қажетті құзыретін және олардың жауапкершілік дәрежесін айқындау керек. Баспалардың барлығы дерлік оқулықтар жазуға жоғары оқу орындарының ғалымдарын, мектеп мұғалімдері мен әдіскерлерді тартады. Айтуынша, барлық тартылған авторлардың негізгі жұмысы бар, олар үшін шығармашылық демалыс жоқ.

Сенатор терминология мәселесіне де тоқталды.

«Лингвистердің өзі кейбір ғылыми терминдерді пайдалануда бір пікірге келе алмайды. Авторлар терминдерді әр кезде әртүрлі пайдаланып, шатастырады. Оқу әдебиетіне қатысты терминдерді бекіту үшін ауқымды жұмыс жүргізу керек», - деді экс-министр.

Сенатор мектеп оқулықтары авторлардың қалауы бойынша жасалатын білім беру саласындағы дербес өнім емес екенін атап өтті. Оқулықтар Мемлекеттік жалпы білім беру стандарттарына, типтік оқу жоспарлары мен бағдарлама талаптарына сай жасалуы тиіс. Бақытжан Жұмағұлов осы мәселелердің барлығын кешенді түрде қарастыру қажеттігін айтты. Ұсынылған оқулықтарды алдын ала талқылау үшін кәсіби сараптаманы, авторлар ұжымын, баспагерлер мен педагогикалық қауымдастықты қатыстыра отырып өткізген жөн.