ШЫҰ-ны жаңа даму деңгейіне көтеру үшін ынтымақтастық пен бірлікті нығайту керек – елші

ҚХР-дың Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Хань Чуньлинь 2024 жылдың шілде айында Астанада өткен саммиттен кейін Қытай 2024-2025 жылдары Шанхай ынтымақтастық ұйымына (ШЫҰ) төрағалық етуді ресми түрде қабылдап, 2025 жылы ұйымға мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің 25-ші отырысын өткізетінін айтты, деп хабарлайды Azattyq Rýhy.

ШЫҰ-ның рөлі мен маңызы

2001 жылы құрылғаннан бері Шанхай ынтымақтастық ұйымы "Шанхай рухын" – өзара сенім, өзара тиімділік, теңдік, өзара кеңесу, мәдени әртүрлілікке құрмет және ортақ даму қағидаларын ұстанып келеді. Осылайша, ұйым саяси сенімді нығайтып, достық қарым-қатынасты кеңейтіп, аймақтық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп, практикалық ынтымақтастықты дамытуды жалғастырып келеді.

Қазіргі таңда ШЫҰ бастапқы 6 елден 10 мемлекетке дейін кеңейді, сонымен қатар 2 бақылаушы мемлекет пен 14 диалогтық серіктес елді қамтиды. Жалпы алғанда, ШЫҰ 3 құрлықтағы 26 елді біріктіреді. Ұйымға мүше елдердің жалпы аумағы 36 миллион шаршы шақырымнан асады, бұл Еуразия құрлығының 65%-ын құрайды. ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің халқы 3,3 миллиардтан асады, бұл әлем халқының 42%-ын құрайды. Осылайша, ШЫҰ – ең үлкен аумақты қамтитын және халқы ең көп халықаралық ұйым.

Қытай мен Қазақстанның ШЫҰ аясындағы серіктестігі

Қытай мен Қазақстан – ШЫҰ-ның негізін қалаған елдер және ұйымды дамытуға, ынтымақтастықты тереңдетуге зор үлес қосты. 2023-2024 жылдары Қазақстан ұйымға төрағалық етіп, маңызды бастамаларды жүзеге асырды.

2024 жылдың шілдесінде Астана саммиті сәтті өтті. Онда "Астана декларациясы", "Әділетті және үйлесімді әлем құру бастамасы", "Тату көршілік, өзара сенім және серіктестік қағидалары туралы мәлімдеме" және 26 маңызды құжат қабылданды. Бұл құжаттар экономика, қаржы, қауіпсіздік, мәдени-гуманитарлық байланыстар және институттық құрылымдарға қатысты кең ауқымды мәселелерді қамтыды. Аталған шешімдер ШЫҰ-ның аймақтық тұрақтылық, қауіпсіздік және өркендеу үшін стратегиялық рөлін айқындады.

Астана саммитінен кейін төрағалық Қытайға өтті. Қытай ШЫҰ елдерімен ынтымақтастықты нығайтып, "Бес ортақ үй" қағидаларын жүзеге асыруға күш салатынын мәлімдеді.

Қытайдың төрағалығы және алдағы жоспарлар

2025 жыл – "ШЫҰ-ның тұрақты даму жылы"

Қытай ШЫҰ аясында 8 негізгі бағытта жұмыстар атқарады: кедейлікті азайту, азық-түлік қауіпсіздігі, денсаулық сақтау, қаржылық тұрақтылық, климаттың өзгеруі, индустрияландыру, цифрлық экономика және өзара байланыс.

Қытай "Бір белдеу – бір жол" бастамасын ШЫҰ елдерінің даму стратегияларымен үйлестіріп, сауда, инвестиция, энергетика, цифрлық экономика, ауыл шаруашылығы және жасыл даму салаларындағы ынтымақтастықты арттыруға мүдделі.

2025 жылғы ШЫҰ саммиті және маңызды құжаттар

2025 жылы Қытай ШЫҰ-ның жоғары деңгейдегі саммитін өткізеді. Саммит аясында екі негізгі құжат қабылданады:

Саммит декларациясы, онда ШЫҰ елдерінің халықаралық және аймақтық мәселелерге қатысты бірлескен ұстанымы айқындалады.

80 жылдық тарихи оқиғаларға арналған құжат – Екінші дүниежүзілік соғыстағы Жеңістің және БҰҰ-ның 80 жылдығына орай халықаралық ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған мәлімдеме.

100-ден астам іс-шара ұйымдастырылады

Қытай "Шанхай рухын ілгерілету: ШЫҰ іс-қимылда" деген ұранмен аймақтық қауіпсіздік пен ынтымақтастықты арттыруға бағытталған шараларды өткізеді. Бұл шараларға мыналар кіреді:

Антитеррорлық оқу-жаттығулар

• Шекаралық қызметтер мен қауіпсіздік құрылымдары басшыларының кездесулері
• Экономикалық және инвестициялық форумдар
• Жастар алмасу бағдарламалары
• Мәдени фестивальдер (кино, өнер, әдебиет және БАҚ саласында)
• Қытай сондай-ақ "ШЫҰ-ның тұрақты даму жылы" аясында:
• Жасыл даму және кедейлікті азайту бойынша оқыту бағдарламаларын ұйымдастырады
• Экологиялық және төмен көміртекті технологиялармен алмасуды дамытады
• Аймақ елдеріне инновациялық жобаларды жүзеге асыруда қолдау көрсетеді