Бәселестікті қорғау агенттігі ұялы байланыс тарифтерінің өсуіне қатысты түсінік берді

Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі төрағасының орынбасары Болат Сәмбетов Қазақстанда ұялы байланыс тарифтері өсуіне байланысты түсінік берді, деп хабарлайды Azattyq Ruhy Zakon.kz-ке сілтеме жасап.

Ведомствоның мәліметінше, Қазақстанда 3 ұялы операторы бар,  оның ішінде «Қазақтелеком» АҚ-ның 2 еншілес операторы – Kcell АҚ (kcell/aktiv) және «Мобайл Телеком – Сервис» ЖШС (Tele2/Altel) -  62% нарықтың жалпы үлесі бар және 3-қатысушы – «Кар-Тел» ЖШС (Beeline) жеке оператордың үлесі – 38%. Жалпы алғанда аталған мобильді операторлар нарықтың 100% үлесіне ие.

«Операторлар тарифтердің өсіруіне туралы хабарламаларына келсек, қазіргі уақытта агенттік өз құзыреті аясында тиісті жұмыс жүргізіп жатыр: сұрау салды, бағалар мониторингі жүргізіліп жатыр, бірақ агенттік монополияға қарсы жоғары бағаны белгілеу жөніндегі монополияға қарсы заңнаманы бұзу белгілері болған кезде бағаны көтерудің негізділігін тергеп-тексеру аясында ғана анықтай алады. Сонымен қатар заңнамада көзделген монополияға қарсы органның ден қою шараларын іске асыру процестері көбінесе соттарда талқылау себебінен кешіктірілетінін атап өткім келеді. Мысалы, квазимемлекеттік «Қазақтелеком» АҚ қазіргі уақытта соттарда агенттіктің (азаматтардың өтініштерін қарау шеңберінде) ұялы байланысты қамтитын Байланыс қызметтеріне тарифтердің өсу себептерін негіздеуге қатысты сұрауына (23.06.2023 ж.1-сатыдағы соттың шешімімен сұрау салу заңды деп танылды, күшіне енбеген) даулады. «Кселл» АҚ заңнамада көзделген баға мониторингін жүргізу шеңберінде агенттіктің Алматы бойынша департаментінің сұрау салуына шағымданды. Осыған байланысты мониторинг тоқтатылды», деді Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі төрағасының орынбасары Болат Сәмбетов.

Ұялы байланыс операторлары агенттікке өз қызметтерінің бағасын көтеру туралы ескерту міндетті емес, заң шығарушы тек бір ай ішінде қызмет тұтынушыларын ескертуге міндеттейді.

«Монополияға қарсы жоғары бағаны белгілеу жөніндегі монополияға қарсы заңнаманы бұзу белгілері болған жағдайда ғана бағаны көтерудің негізділігін тергеп-тексеру барысында ғана анықтауға болатынын тағы да қайталаймын. Қазіргі уақытта монополияға қарсы заңнаманы бұзу белгілерін анықтау бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр», деді Болат Сәмбетов.

Тарифтерді негізсіз көтеру фактілері болған жағдайда, заңнамада әкімшілік жауапкершілік көзделген.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 159-бабына сәйкес, нарық субъектілерінің өзінің үстем немесе монополиялық жағдайын монополиялық жоғары бағаларды белгілеу, ұстап тұру арқылы теріс пайдалануы ірі кәсіпкерлік субъектілеріне – бір ішінде жыл монополистік қызметті жүзеге асыру нәтижесінде алынған монополиялық кірісті тәркілей отырып, монополиялық қызметті жүзеге асыру нәтижесінде алынған табыстың (кірістің) бес%-ы мөлшерінде айыппұл салынады.

Биыл ұялы байланыс операторларының бағалары тарифтік жоспарларға байланысты шағым 8-ден 50% дейін өскен. 2021-2022 жылдар кезеңінде тарифтердің өсуі орта есеппен 13-тен 37% болған.

Мәселен, 2023 жылғы сәуірде Билайн «Жарқын» тарифтік жоспарының құнын 1 790 теңгеден 2 490 теңгеге дейін  (өсім 39%) өскен; «Кселл» мен «Теле2» тамыз айынан бастап әртүрлі тарифтік жоспарларға, оның ішінде «Нақты лимитке» (Кселл) бағаның 3 390 теңгеден 4 390 теңгеге дейін көтерілгені туралы мәлімдеді (өсім 29%), «Жай супер» (Теле2) 2 590 теңгеден 3 290 теңгеге дейін (өсім 27%).

«Агенттікке тарифтердің өсуіне және талап етілмеген қызметтерді таңуға 2022 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін 200-ден астам шағым түскен. Байланыс қызметтерін тұтынушылардың шағымдарын біз жан-жақты қараймыз, талдаймыз. Бірақ тағы да қайталаймын, нарық субъектілері өз құқықтарын жүзеге асыра отырып, Агенттіктің сұрауларына шағымданады. Қазір бұл мәселе сотта қаралып жатыр. Бұған дейін агенттік азаматтардың өтініштерін пысықтау аясында байланыс операторлары тарифтік жоспарда енгізілген қызметтер көлеміне (интернет-трафикті ұлғайту, әртүрлі бағыттарға минуттар және т.б.) абоненттер сұрамаған шағын ғана өзгерістер енгізгенінанықтаған болатын. Бұл ретте тарифтік жоспардың құны бір мезгілде көтерілді», деді Болат Сәмбетов.