«Елбасының қолынан шыққан»: елордадағы тәуелсіздік символына айналған нысандар

Ел астанасын Алматыдан сол жылдары Ақмолаға көшірудің негізгі бастамашысы Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев болды. 2003 жылы Елбасының The Wall Street Journal газетіне берген сұхбатында тілшінің жаңа астананы жобалауға қатыстыңыз ба деген сұрағына: «Мен әр ғимаратты, әр сәулет жобасын жобалауға қатыстым. Тіпті ғимараттардың түсін де... Мен сәулетшімін және одан ұялмаймын» деп жауап берді.

Тәуелсіздіктің 30 жылдығы қарсаңында қала әкімдігі ресми сайтының редакциясы Елбасының елордадағы ең үздік архитектуралық шешімдеріне шолу жасады.

Заңды мәртебеге ие болған сәттен бастап бас қала сұлу кейіпке еніп, түрленді. Шығыс пен Батыстың мәдениеті тоғысқан бірегей құрылыстар есебінен Қазақстанның брендіне айналды. Елбасы өзінің «Еуразия жүрегінде» атты кітабында елорданың құрылысы туралы ашық айтты.

«Эйфель мұнарасы, Вестминстер, Кремль... Бұл астаналық белгілер – әлем картасындағы ең үздік үлгілер. Олар осылай жасалғандай әсер қалдырады. Бірақ олардың бәрі белгілі бір адамдардың таланты мен еңбегімен жасалды. Астананың құрылысы – жаңа ұлттық тарихты жазу. Мұндай құрмет әр ұрпаққа берілмейді. Екі мыңжылдық тоғысында біз осындай шешім қабылдап, Еуразия жүрегінде жаңа Астананы салдық».

Айта кету керек, елорданың архитектуралық шешімдерінің әрқайсысы ел тарихының бір бөлігін, соның ішінде атаулы күндерді де көрсетеді. Мысалы, «Қазақ елі» монументінің биіктігі – 91 м, бұл Қазақстан тәуелсіздік алған жылдан сыр шертіп тұр. «Мәңгілік ел» монументінің биіктігі – 20 м, бұл біздің Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығына орай салынған.

«Бәйтерек» монументі

2002 жылы «Бәйтерек» монументінің ашылу салтанатында Елбасы бұл нысан болашақта елорданың және бүкіл Қазақстанның визит картасы болатынын мәлімдеді. Шынында да, «Бәйтерек» бүгінде елордамызды, мысалы, қызыл алаңдағы Мәскеу немесе Бостандық мүсіні бойынша Нью-Йорк сияқты қаланың негізгі көрікті жерлерінің бірі болып саналады.

«Бәйтерек» металл, шыны және бетоннан тұрғызылған. Металл конструкциясының биіктігі 97 метрді құрайды, бұл 1997 жылы бас қаланың ресми көшірілгендігін білдіреді. Ескерткіштің жалпы биіктігі 105 метрге жетеді.

Монумент қасиетті бәйтерек ағашы туралы ежелгі қазақ аңызына негізделген. Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаев өзінің «Қазақстан жолы» атты кітабында бұл аңызды ерекше атап өтті.

«Бәйтерек» – Елбасының елордадағы сүйікті орны.

«Сүйікті орындарым көп. «Бәйтерек» әрине маған өте қатты ұнайды. Бұл ең әдемі және сүйікті орным. Ол жерге баруды ұнатамын», – деді Тұңғыш Президент елорданың 20 жылдығы қарсаңында берген сұхбатында.

«Мәңгілік ел» монументі

«Мәңгілік Ел» салтанат қақпасы Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен 2011 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан Тәуелсіздігінің 20 жылдығына орай ашылды. «Алтын қиманың» дәл сақталуының арқасында монумент мінсіз үйлесімге ие. Оның қуыстарында ақсақал-данагөй, әйел-ана, ортағасырлық батыр, қазіргі заманғы жауынгердің көлемді қола мүсіндері орнатылған. Екі жағында Қожа Ахмет Яссауи кесенесіндегі «Тай-қазан» көшірмесі орнатылған. Сәулет құрылымының биіктігі 20 м, бұл ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығына орай ашылған. Оның алдыңғы бетінде жауынгер мүсіні, екіншісінде қазіргі Қазақстан армиясы әскери қызметшісінің мүсіні бейнеленген. Құрылымның жоғарғы жағында Қазақстан Республикасы Конституциясының бірінші бабынан алынған жазуды оқуға болады.

Елбасы монументтің ашылуы еліміздің жеткен жетістіктерінен сыр шертетінін және болашаққа көшудің белгісі екенін атап өтті.

«Әлемнің көптеген елінде Салтанатты қақпа бар. Ол әртүрлі себептермен ашылады. Оның ішінде әскери жеңістер үшін ашылғандары да бар. Соңғы уақыттары салтанатты арка басқа себеппен де ашылып жатыр. Бұл біздің Тәуелсіздіктің 20 жылдығын салтанатты түрде өткергенімізді білдіреді. Еңбектеріміздің, жетістіктеріміздің белгісі ретінде де, болашаққа көшудің белгісі ретінде де біз осы керемет арканы салдық, бұл Астананың тағы бір символы болады», – деді Нұрсұлтан Назарбаев ашылу рәсімінде.

Бейбітшілік және келісім сарайы

Халық арасында «Пирамида» деп аталатын Бейбітшілік және келісім сарайы 2006 жылдың 1 қыркүйегінде ашылды. Нұрсұлтан Назарбаев 2003 жылы Әлемдік және дәстүрлі діндердің I съезінде сарайды достықтың, бейбітшілік пен бірліктің нышаны ретінде ашуды ұсынды. Үш жылдан кейін съездің екінші отырысы жаңа ғимаратта өтті.

Нысан әйгілі сәулетші Норман Фостердің жетекшілігімен салынды. Пирамида алтын бөлім принципі бойынша салынған: биіктігі 62 метрге тең. Мұнда 1500 орындық концерттік-опера залы бар, оның ашылуында Монсеррат Кабалье өнер көрсетті.

Бейбітшілік және келісім сарайының ең жоғарғы жағында «Діндер терроризмге қарсы» халықаралық конференциясы өткен «бесік» залы орналасқан. Залдың айналасында «Қысқы бақ» орналасқан, ол бүкіл әлемнің өсімдіктерінің алуан түрлілігімен әсер қалдырады.

Ал пирамидаға Қазақстанның этностарын бейнелейтін 130 көгершін бейнеленген үлкен шыны күмбез қойылған. Түнде күмбез жарқырап, әртүрлі діндердің, мәдениеттер мен халықтардың бірігуінің символын көрсетеді.

«Астана Опера» театры

«Астана Опера» мемлекеттік опера және балет театры 2013 жылы салынған және Орталық Азиядағы ең ірі театр болып саналады.

Ғимараттың сыртқы келбеті мен интерьерінде 33 елдің сәулетшілері, құрылысшылары мен мамандары жұмыс істеді. Елбасының өзі жобаға өз түзетулерін, тіпті аяқталу сатысында да енгізді. Оның ұсынысы бойынша негізгі театр фойесінің биіктігі ұлғайтылды.

«Санаулы күндер ішінде біз елордамыздың 15 жылдығын атап өтеміз. Бұл ғимарат, бұл театр – елордамыздың 15 жылдығына баға жетпес сый. Ең алдымен, мен өз атымнан осы жауһар туындыны жасаған барлық сәулетшілерге, құрылысшыларға алғысымды білдіремін», – деді Нұрсұлтан Назарбаев театрдың ресми ашылуында.

«Астана Опера» «Бастилия операсы» мен «Мариин театры» секілді бірегей сахнаға ие. Жобаның бас сәулетшісі – Ренато Аркетти. Театр классикалық дәстүрлерді ескере отырып салынған, бірақ сәулет өнерінде қазақтың ұлттық нақышы айқын көрінеді. Фойенің едені, қабырғалары, сәндік панельдері және бұралаңдаған мәрмәр баспалдақтары сицилиялық мәрмәрмен безендірілген.

«Қазақ елі» монументі

Монумент 2009 жылы Тәуелсіздік алаңымен бірге ашылды. Сәулет кешенінің негізгі элементтеріне әлемнің әр бұрышының бірлігі негіз болды. Бұл елордамыздың Еуразияның жүрегінде орналасқанын білдіреді. Егемен Қазақстан тарихында тұңғыш рет алаңда Конституция күніне арналған әскери шеру өтті.

«Қазақ елінің» биіктігі АҚШ-тағы Бостандық мүсіні секілді 91 метр. Қазақстандықтар үшін монумент 1991 жылы Тәуелсіздікке қол жеткізудің символы болып саналады. Жалпы ауданы – 5 гектар, іргелес аумағы – 11 гектар. Төрт қола рельефте «Тұңғыш Президент және Қазақстан халқы», «Ерлік», «Жасампаздық» және «Болашақ» бейнеленген.

Сәулет кешенінің ашылуында Қазақстан Сенатының төрағасы, ал қазір Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев құрылыстың өзінің монументалдылығымен және мазмұндылығымен тәнті екенін атап өтті.

«Осы салтанатты рәсімде біз Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевқа бүкіл Қазақстан халқының игілігі жолындағы қажырлы еңбегі үшін шын жүректен алғыс айтуымыз керек. Біздің мемлекетіміздің тәуелсіздігінің қалыптасуының қиын кезеңінде, егеменді Қазақстанға айналу немесе болмау туралы түбегейлі мәселе шешілген кезде, біздің Президент елді сенімді түрде басқарды. Кешен бәрін монументалдылықты, әсемдікті, экспозицияның мазмұндылығымен таң қалдырады, ең бастысы – «Қазақ еліне» мұқият қарасақ, онда әркім өзін: қамқор ананы, талапты студентті, еңбекқор ауыл тұрғынын, ержүрек жауынгерді көреді», – деді сол кезде Қасым-Жомарт Тоқаев.