«Ата Заң – елдігіміздің кепілі»: депутат Конституцияның маңызы жайлы ой қозғады

Парламент Мәжілісінің депутаты Қайрат Балабиев Конституцияның ел өміріндегі маңызды тұстарына тоқталып өтіп, Ата Заңның 30 жылдық мерейтойымен құттықтады, деп хабарлайды Azattyq Rýhy.

«Қадірлі отандастар! Ардақты ағайын! Биыл еліміздің егемендігі мен теңдігін, тәуелсіздігі мен мемлекеттігін айқындайтын Ата Заңымызға – 30 жыл толып отыр. Конституция – елдігіміздің кепілі. Мемлекет болған соң, оның Ата заңының болуы заңдылық әрі құндылық.

Отыз жылда Конституциямыз алты мәрте өзгеріске ұшырады. Ақырғысы жалпыхалықтық референдум арқылы қабылданды. Бұл президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тең қоғам құру мақсатымен кез-келген маңызды мәселені халықпен санасып іске асыру қағидасына негізделді. Игі бастаманы бұқара қуана қабылдады. Референдум нәтижесінде Конституция баптарының үштен бірі жаңартылып, көптен бері көпшіліктің көңілін күпті еткен әділдік, ашықтық, жауапкершілік  қағидаттары қалыптасты.

Жаңаланған Конституцияның жаңалығы Қазақстанның суперпрезиденттік ұстанымнан бас тартып, президентті тек бір рет қана жеті жылға сайлануына бетбұрыс жасауы болды. Бұл да өзін жеті жылға сайланған халықтың бас менеджері санайтын мемлекет басшысының бастамасы еді. Сол сияқты президенттің жақын туыстарына билік жүйесінде лауазымды қызмет атқаруға тыйым салынып, биліктегі отбасылыққа жол берілмейтін болды. Аса маңызды саяси-құқықтық жаңашылдықты мемлекет басшысы «әлемде баламасы жоқ конституциялық инновация» деп бағалады», - дейді депутат.

Халық қалаулысы сөзін жалғай отырып, «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» қағидатының аясында халық үніне құлақ асатын әділетті мемлекет қалыптасып келе жатқанын, 2019 жылдан бері елімізде  бірнеше саяси реформа жүргізіліп, саяси жүйе жаңғыртылып жатқанын тілге тиек етті. Конституциялық реформаның арқасында Парламенттің рөлі артты, Үкіметтің жауапкершілігі күшейіп, орталық аппарат пен жергілікті атқарушы биліктің құзыреті қайта бөлінді. Бір мандатты округтен сайлану мүмкіндігі беріліп, әртүрлі көзқарастағы саяси партиялардың өкілдері Парламентке өтті. Аралас сайлау жүйесінің нәтижесінде барлық деңгейдегі мәслихат депутаттарының 90 пайызы бір мандатты округтен сайланды. Реформалар билік пен қоғамның мүддесіне негізделіп жатыр.

Сол сияқты президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатысуымен күні кеше Конституцияның 30 жылдығына арналған «Конституция және мемлекеттілік: құқық пен болашақ диалогы» атты мазмұнды ғылыми-практикалық конференция өткенін тілге тиек етті.

Сөзін жалғай отырып, мемлекет басшысының мына бір сөзін мысалға келтірді:

«Біздің қазіргі Конституциямыз – өркениетті болашаққа жол ашатын, халқымыздың игілігіне қызмет ететін Ата Заң. Біз бір ел болып қолға алған реформалар Конституциямыздың жасампаз рухын күшейте түсті. Бұл кезең еліміздің тарихында түбегейлі жаңғыру кезеңі болып қалары анық. Ата Заңымызда «Қазақстанның ең қымбат қазынасы – Адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары» деп жазылған. Бұл – әрдайым мүлтіксіз орындалуға тиіс қағида» деп атап өтіп, жасалған нақты реформаларға тоқталды.

Еліміздегі заң үстемдігін қамтамасыз ететін аса маңызды институт – Конституциялық сот құрылғанын, қандай да бір заң өз құқығы мен бостандығына нұқсан келтіреді деп санаса азаматтардың еш кедергісіз Конституциялық сотқа жүгіне алатынын зор мақтанышпен жеткізді. Расымен де екі жарым жыл ішінде Конституциялық соттың қарауына 11 мыңнан астам өтініштің келіп түсуі халықтың жаңадан енгізілген конституциялық бақылау институтына сенімі жоғары екенінің дәлелі.

Сот әкімшілігі жетілдіріліп, сот ісін жүргізуді цифрландыру бастау алды. Кассациялық соттарды құру және «жаппай» кассация қағидатын енгізу маңызды шешімдердің бірі болды.

Конституциялық реформа прокуратура органдарының қадағалаушылық құзыретінің күшеюіне мүмкіндік берді. Адам құқықтары жөніндегі уәкіл конституциялық мәртебеге ие болды. Заң үстемдігін қамтамасыз ету – ел стратегиясының ең маңызды қағидасына айналды.

Мемлекетте тәртіп заңмен, отбасы тәрбиемен қалыптасады. Ата Заңнан аттамайтын, адам құқын таптамайтын әділетті қоғам болайық! Конституцияның 30 жылдығы құтты болсын!» - деп Парламент Мәжілісінің депутатыҚайрат Балабиев сөзін қорытындылады.