Құнанбай қажының қасиетті Меккеде салдырған қонақүйі табылды (ВИДЕО)

Қазақтың бас ақыны Абай Құнанбайұлының әкесі Құнанбай Өскенбайұлының Меккеде салдырған қонақүйінің орналасқан орны табылды. Бұл туралы Azattyq Rýhy агенттігі «Хабар 24» телеарнасына сілтеме жасап хабарлайды.

Мекке мен Мәдинада қазақ қажыларының салдырған қонақүйлері

XIX және XX ғасырларда Мекке мен Мәдина қалаларында қазақ қажыларына тиесілі 10 қонақ үй болған. Мұндай қонақжайларды жергілікті жұрт «тәкия» деп атайды. Төртеуі Меккедегі «Әл Харам» мешіті маңында орналасқан, оның ішінде ең алғашқысы Құнанбай қажы салдырған қонақ үй болып саналады.

Құнанбай қажы салдырған «тұз тәкия»

Меккедегі тарихи көшелердің бірінде 1870 жылы қажылыққа барған Құнанбайдың ізі қалған. Бұл тұзды тәкия Мекке халқы арасында өте танымал болған, ол үш қабатты және 20 бөлмелі болған. Мешіт маңында мұндай ғимарат салу үшін қыруар қаржы талап етілген, алайда Құнанбай қажы бұл істі соңына дейін орындап, мол сауапқа кенелген. Ғалымдар бұл қонақүйді «жомарттық пен мырзалықтың белгісі» деп бағалаған. Меккедегі «тұз тәкия» тарихы қазақ халқымен тығыз байланысты.

Мырқыбайдың тәкиясы және оның әсері

Зерттеушілер бұл маңда тағы бір қазақ қажысы Мырқыбайдың салдырған қонақ үйі болғанын айтады. Бұл тәкия да сол кезеңде көптеген қажылар үшін орнықты мекен болған. 1999 жылы қажылыққа келген Аманкелді Әбдіхалық өз тәжірибесінде Мырқыбайдың тәкиесінде болғанын, бірақ ол кезде оның тарихи маңыздылығын білмегенін айтады. Кейінгі зерттеулер нәтижесінде бұл тәкияның Мырқыбайға тиесілі екендігі анықталған.

Құнды деректер мен тарихи маңыздылық

Құнанбай қажы салдырған қонақүйдің тағдыры Саудия үкіметінің меншігіне өтіп, кейін қайта жаңғыртылған. Бұл ғимараттың сұлулығы мен мәні 1980-90 жылдарға дейін сақталып қалған. Қазіргі кезде ол ғимарат мешітпен бірігіп кеткен. Меккедегі екі қонақүйдің тағдырына қатысты құнды деректер дінтанушы Аманкелді Әбдіхалықтың зерттеулері арқасында жарық көрді. Ол Жиддадағы консулдықпен бірге, Меккедегі қазақ тәкиялары туралы жаңа мәліметтер жинақтауда.

Қасиетті Мекке мен Мәдинадағы қазақтардың салған тәкиалары

Аманкелді Әбдіхалықтың айтуынша, Меккеде қазақтар салдырған 4 тәкия, Мәдинада 6 тәкия болған. Барлығы 10 тәкияға қазақ қажыларының үлесі болған. Құнанбай қажы салдырған тәкия солардың ішіндегі ең кереметі саналған. Тәкия сөзі араб тілінен аударғанда «тегін құлшылыққа арналған қонақ үй» деген мағынаны білдіреді. Қазақ қажыларының бұл мұрасы араб тарихшылары тарапынан да жоғары бағаланған.

Шәкәрім қажының тағдыры

Айта кетейік, ХХ ғасырдың басында Шәкәрім қажы да осы «тұз тәкияға» аялдаған. Қажылық парызын өтеп болған соң ол бұл қонақүйді өз атына аударып алуға талпынған, алайда кенет сырқаттанып, елге қайтып кетуге мәжбүр болған. Бұл оқиға да қазақ қажыларының мұрагерлерінің болмауы себепті аяқсыз қалған.

Қазақ қажыларының Мекке мен Мәдинадағы тәкияларының тағдыры мен олардың тарихы қазіргі уақытта көпшілікке ашылып, жаңа деректер жарық көріп жатыр.