«Алопецияға шалдыққан балалардың психологиясын ауру емес, қоғам бұзады» - Гаухар Оспанова

Әлемде алопеция дертіне шалдыққан балалардың саны жыл сайын артып келеді. Өкінішке қарай, Қазақстанда да бұл диагнозбен күресіп жүрген ата-аналар баршылық. Жақында ғана құрылған «Алопеция Қазақстан» ақпараттық-білім беру порталының (қоғамдық қор – ред.) басшысы Гаухар Оспанова Azattyq Rýhy тілшісіне сұхбат берді.

- Гаухар ханым, қоғамдық қор құруға не түрткі болды?

- Ең біріншіден, мұндай жағдай менің де өмірімде болды. Алопеция құбылысымен осыдан төрт жыл бұрын таныстым. Оған дейін ол туралы ештеңе білген емеспін. Балалары осындай дертке шалдыққан ата-аналарға, сонымен қатар сыртқы келбеті өзгелерден бөлек балаларды қоғамның дұрыс қабылдай білуіне және толерантты қарым-қатынасты орнату үшін осындай қоғамдық қор құру қажеттілігі туындады. Әлеуметтік мәселе - қашанда маңызды аспектілердің бірі. Бүгінде алопециямен ауыратын балалардың саны жыл сайын көбейіп жатыр. Қоғамдық қордың көмегімен біз осы мәселенің шешімін табатын жүйені қалыптастыруымыз керек.

- Балаларда бұл диагноз неше жасында басталуы мүмкін?

- Туылған кезінен бастап кез келген жасында басталуы мүмкін. Алопеция – бүгінгі таңда күтпеген жерден пайда болатын ауру түрі.

- Бұл аурудың пайда болуын дәрігерлер әдетте немен байланыстырады?

- Бірінші кезекте ғалымдар мұны аутоимундық дерт деп бағалайды. Яғни сау жасушалар басқа сау клеткаларды бөтен зат ретінде қабылдап, оларды жоя бастайды. Біздің жағдайда бұл шаш фолликуласы болып отыр. Әлемде түрлі зерттеу жүргізіліп жатыр. Біздің қауымдастық барлық жаңалықтан хабардар.

- Сіздерге жағдайын айтып, қоғамдық қордан көмек сұрайтын ата-аналар көп пе?

- Қазір біздің есепте 40 отбасы бар. Бірақ елімізде мұндай проблемасы бар отбасылардың саны бұдан да көп деп ойлаймын. Сондықтан да осындай ақпараттық порталдың көмегімен біз басқа да отбасыларды табатын боламыз.

- Ата-аналар мен балалар мұндай диагнозды психологиялық тұрғыда қалай қабылдайды?

- Бала кішкентай болған кезде, ол ештеңені түсінбейді және сезбейді. Ал 10 жастан асқан балалар мен олардың ата-анасы күйзеліске ұшыраған кезде оларға психологтардың көмегі қажет. Бірінші кезекте аналарға. Әрбір ата-ана осындай проблемаға тап болған жалғыз өзі сияқты сезінеді. Көбі мұндай диагнозды қабылдай алмайды. Әрқайсының қабылдау кезеңі әртүрлі. Мәселен, маған бірнеше жыл кетті. Бұл басқаларға көмек қолын созуға мүмкіндік беретін сәт болды. Бізде қазір ресейлік серіктестер мен басқа да шетелдік әріптестермен өзара ақпараттық білім беру базасы бар. Нақтырақ айтқанда біздің қоғамдық қорымыз «Счастье быть собой» атты ресейлік қоғамдастықпен әріптестік байланыста жұмыс істейді.

- Баланың психикасына зақым келтірмей, оған оның диагнозы туралы қалай дұрыс түсіндіру керек?

- Бірінші кезекте ата-ана өзінің көңіл-күйіне, мінезіне, әрбір сөзіне жауапты боулы керек. Баламен дұрыс сөйлесе білу керек. Оның өзге балалармен құқығы тең екенін түсіндіруі тиіс. Тек сыртқы болмысы сәл өзгелерден ерекшеленетінін айтуы қажет. Біздің арқамызда ата-аналар сұлулықтың басқа да қырларын танып-біліп жатады.

- Жасөсіпірім қыз балалар қалай қабылдайды?

- Бұл дертке жасөсіпірім кезінде шалдыққан қыздар да бар. Қазіргі уақытта олардың көбі мектепке бас киім немесе парик киіп барады. Дегенмен араларында сыртқы болмысын қалай бар, солай қабылдағандар да баршылық. Олар емін-еркін жүреді.

- Жалпы алопецияға шалдыққан балалардың психологиясы қандай болады?

- Балалардың психологиясы алопецияның дамуымен байланысты емес. Керісінше, бұл жақын ортаның реакциясына байланысты. Егерде ата-ананың көзі үнемі жасқа толы болса, бала әрдайым өзін кінәлі сезінеді. Ал егер де емдеу шаралары жиілеп кетсе, ондай жағдайда бала өзін мүгедек сезінуі мүмкін. Біз осындай мәселелердің кешенді түрде шешу жолдарын қарастырамыз.

- Дәрігерлердің балаларға жазып беретін емдік шаралары қандай? Нәтижесі бар ма?

- Трихолог дәрігерлер аурудың кезеңіне қарай емдеу тәсілін құрастырады. Егер бұл ошақты алопеция болса, онда ем-домның оң нәтижесін байқауға болады. Ал, балақайдың жасы кішкентай және шашы тез түсетін болса, онда оны емдеу ұзаққа созылады. Шашты қалпына келтіру кезеңінде ремиссия болуы мүмкін. Бірақ ешкім баланың бұл ауруға қайта шалдықпайтынына кепілдік бермейді.

- Осы орайда шетелдік мамандарға жүгінген ата-аналар бар ма?

- Біздің қоғамдастықта шетелдік дәрігерлердің көмегіне жүгінген ата-аналар көп. Олар да өз тәжірибесімен бөлісе алады. Жалпы, бұл мәселеде халықаралық қоғамдастықтарда жаһандану үрдісі жақсы дамыған. Олар тәжірибесімен, білімімен жиі алмасып тұрады. Көптеген дәрігермен байланысқа шығуға мүмкіндігіміз бар. Алайда кейбір балаларға дәрігерлердің ешбір емдеу тәсілі көмектеспейтінін атап өткім келеді.

- Трихологтардың жазып беретін препараттары қаншалықты қымбат?

- Соңғы шығарылған заманауи дәрі-дәрмектердің бағасы өте қымбат. Оның үстіне көбі тиімсіз. Бастапқы кезеңде өзгеріс болуы мүмкін, содан кейін жағдай қайталанады. Көп ата-ана медициналық тексерістерге қыруар ақшасын жұмсайды.

- Әдетте ата-аналар бұл диагнозды емдеу кезінде қандай қателіктер жібереді?

- Біздің қоғамдық қор ата-аналардың жиі жол беретін қателігінің алдын алуға тырысады. Мәселен әлеуметтік желілерде көптеген емші бар. Ата-аналар аяқ астынан пайда болған дерттен шошынған кезде, түрлі амала барады. Бақсы-балгерлердің айласына да түсіп қалатындары баршылық.

- Денсаулық сақтау министрлігінің осы мәселе қатысты қандай да бір шара жасап жатыр ма?

- Біз бұл мәселе бойынша әзірге Денсаулық сақтау министрлігіне хабарласқан жоқпыз. Дегенмен осындай дертқа шалыдыққан балалардың ата-анасын біздің қоғамдық қордың қатарына қосылуға шақырамыз. 

- Сұхбатыңыз үшін рахмет!