Жер қойнауын пайдалану құқығын шетелдік инвесторларға қайта сататын делдалдар бар – Сенат

Елімізде шетелдік инвесторларға жер қойнауын пайдалану құқығын қайта сататын делдалдар жұмыс істейді. Жер қойнауын пайдалануға, оның ішінде шетелдік компанияларға берудің көліктік емес тетігін құру әрекеті әлеуметтік шиеленіске әкелуі мүмкін. Сенат депутаттары осыған байланысты Үкімет басшысының атына жолдаған сауалда айтып, дабыл қақты.

Тікелей инвестицияның жартысынан көбін мұнай-газ саласына тартылған капитал құрайды. Яғни, мұнай секторы ұйымдарынан түсетін тікелей салықтар Ұлттық қорды қалыптастыру көздерінің бірі. Осылайша, мұнай-газ саласы қызметінің барлық аспектілерін, атап айтқанда, жер қойнауын пайдалану құқығын беру мәселелерін регламенттеу ашық болуы тиіс.

Сенат депутаты Нұрлан Бекназаров сауалда Энергетика министрінің міндетін атқарушының бұйрығымен жер қойнауын пайдаланушылар үшін электрондық аукциондар өткізу қағидалары бекітілгенін хабарлады. 

«2,5 жылдан астам уақыт бойы Энергетика министрлігі оны іске асыру үшін қажетті НҚА дайындады және осы мерзім ішінде көмірсутектер саласында бірде-бір конкурс өткізілген жоқ. Осылайша, учаскелерді байқауға қою бойынша қиындықты қолдан жасап, нәтижесінде өңірлерге тартылатын инвестиция көлемі айтарлықтай төмендеді», - деп мәлімдеді Нұрлан Бекназаров.

Депутаттың айтуынша, Энергетика министрлігі қабылданған ережелерде кәсіпкерлер үшін заңда көзделмеген, қатысушылар үшін көліктік емес және тең емес жағдайлар жасайтын шектеулер белгілеуге тырысқан. Қабылданған қағидалар Мемлекет басшысының Ашық үкімет, халық үшін ақпараттың қолжетімділігі, сыбайлас жемқорлықты жою мақсатында мемлекеттік ресурстарды қоғамдық бақылау туралы тапсырмаларына қайшы келеді. Бұл ережелерде шарттар ашылмаған немесе өте қысқа және түсініксіз, сонымен қатар рейдерлік мәселелерді болдырмауға немесе азайтуға бағытталған ереже жоқ. Техникалық іркілістер жөніндегі мәселелер жеткілікті түрде реттелмеген.

«Электрондық аукциондарды өткізу операторы жарғылық капиталына мемлекет қатысатын коммерциялық ұйым болып таңдалды және оған заңда көзделмеген мемлекеттік функциялардың бір бөлігі жүктелді. Бұл ретте оператор жауапты болмайды. Операторды сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылық құрамы бойынша жауапкершілікке тарту да күмәнді», - делінген депутат сауалында.

Депутаттар бұл олқылықтар шетелдік компаниялардың Қазақстан экономикасына инвестиция салуға деген қызығушылығын жоғалтатынын айтады.