Қазақстанда жанар-жағармай бағасы қымбаттайды - зерттеу

Қазақстанда жанар-жағармай бағасының біртіндеп өсуі күтіліп отыр, деп хабарлайды Azattyq Ruhy LS-ке сілтеме жасап.

Қолданбалы экономиканы зерттеу орталығының (AERC) талдауына сәйкес, 2025 жылдан бастап Қазақстан ЕАЭО-ның бірыңғай энергетикалық кеңістігіне енуі ықтимал. Осыған байланысты орталықтың сарапшылары отын бағасының біртіндеп өсуін және бағаны реттеу жүйесінен кетуін күтуде. Мұндай шектеулер мұнай өңдеу зауытының рентабельділігіне теріс әсер етіп, сонымен қатар ішкі нарықта отын тапшылығына әкеледі.

Қазіргі уақытта Қазақстанда жанар-жағармай (ЖЖМ) құнына шектеулер қолданылады: Аи-80 литріне 80-89 теңге, Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстарында Аи-92 және Аи-93 маркалы бензиннің бағасы литріне 187 теңгені, Қазақстанның басқа облыстарында литріне 182 теңгені құрайды. Дизель отыны халық үшін литріне 230-260 теңге, резидент еместер үшін литріне 450 теңге.

AERC мұнай болжамына сәйкес, пессимистік сценарий кезінде Қазақстанның сауда әріптес елдері экономикаларының орташа өлшенген өсуі нөлдік деңгейде қалыптасуы мүмкін. Бұл әлемдік мұнайға деген сұраныстың төмендеуіне әкеледі. Сондықтан, ҚР мұнай және газ конденсатын өндіру 2023 жылы 84 млн тонна деңгейінде қалыптасуы мүмкін. 2023 жылға арналған базалық сценарийде мұнай және конденсат өндіру көлемі – 86 млн тонна.

Бұл ретте, халықаралық энергетикалық агенттіктің (ХЭА) болжамына сәйкес, Brent барреліне $83,1, ОПЕК барреліне $90, Goldman Sachs – 2023 жылы барреліне $98 болады деп күтеді.

ХЭА Ресейдегі өндірістің тәулігіне 1,5 млн баррельге төмендеуі ОПЕК-ке кірмейтін бірнеше елдерде өндірістің айтарлықтай өсуімен және ОПЕК экспортының көлемімен өтелетінін атап өтті.

Биыл AERC екі драйвер – Ресей мен Қытай басым болады деп күтеді. Егер биыл мұнайға деген сұраныс тәулігіне 1,9 млн баррельге өсіп, тәулігіне 101,7 млн баррельге жетуі мүмкін болса, бұл тарихтағы ең жоғары көрсеткіш, онда санкциялардың толық әсерінен Ресейден жеткізілімдердің баяулауы тепе-теңдікті нашарлатады деп күтілуде.

Сонымен қатар, Қытай жаһандық сұраныстың өсуінің жартысына жуығын ынталандырады деп күтілуде. Екінші жағынан, энергия тиімділігінің артуы және электромобильдердің тез өсіп келе жатқан сатылымы 2023 жылы әлемдік сұраныстың тәулігіне 900 мың баррельге өсуін тежейді. Мұндай шаралар шектеулі мұнай нарығында ерекше маңызды.

Әлемдік мұнай нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі үшін тағы бір маңызды тәуекел факторы Еуропалық Одақ тарапынан Ресей мұнай өнімдерінің теңіз импортына тыйым салуды 2023 жылғы 5 ақпаннан бастап енгізу болуы мүмкін. Ол қазірдің өзінде Ұлыбритания мен АҚШ-та қолданылады. Bloomberg-тің жазуынша, ЕО-ның жаңа шектеулері негізгі нарықтың жоғалуына байланысты Ресейдің мұнай экспорты үшін жойқын болуы мүмкін. Қытай мен Үндістан сияқты Азияның ірі нарықтары өздерінің мұнай өңдеу зауыттары үшін шикі мұнай импортына көбірек қызығушылық танытуда, ал дайын өнім импортының үлесі төмен.

AERC – қолданбалы экономиканы зерттеу орталығы.