eGov порталын 14 миллионнан астам азамат пайдаланады

Еліміздің электрондық үкіметі сапа жағынан ТМД елдері арасында оқ бойы озық тұр. Әр екі жыл сайын жасалатын БҰҰ рейтингінде – UN Global EGDI – E-Government Development Index-те Қазақстан ТМД елдері арасында бірінші орынға ие болған, деп хабарлайды Azattyq Rýhy.

Көрсеткіште Ресей 42 - орынға, Украина 46 - орынға, Беларусь 58 - орынға, Өзбекстан 69 - орынға Молдова – 72 орынға жайғасты. Бұл рейтингте БҰҰ-ға мүше 193 елге баға беріледі. 2022 жылғы рейтингті жасау кезінде 2018-2020 жылдары мемлекеттердің атқарған жұмыстары бағаланған. Келесі сапа көрсеткішінің қорытындысы биылғы жылға сәйкес келмек.

Сондай-ақ, Қазақстан Online Service Index (OSI) қосалқы индексінде 8-ші орынды иеленді, бұл азаматтарға онлайн қызмет көрсету сапасын бағалайтын EGDI индексінің құрамдас бөліктерінің бірі.

Электрондық үкіметтің ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымының операторы Ұлттық ақпараттық технологиялар АҚ (ҰАТ АҚ) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 23 қаңтардағы № 25 қаулысымен Ұлттық жасанды интеллект платформасының операторы болып белгіленген. Содан бері ЖИ технологияларын дамыту мен Қазақстан экономикасының түрлі секторына ЖИ енгізуде маңызды рөл атқарып келеді.

Редакция электрондық үкіметтің алдағы уақытта қалай дамитыны туралы цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігіне сауал жолдады.

«ЖИ платформасы үлгілерді жасауға, біз әзірлеген деректер жиынын сақтауға, сонымен қатар MLOPS құралдары мен есептеу қуатын қамтамасыз етуге арналған. Біз мемлекетке, бизнеске, ғылымға, білімге ЖИ негізіндегі инновациялық шешімдерді әзірлеу және енгізу үшін ЖИ платформасын ұсынатын боламыз, ол процестерді автоматтандыруды дамытуға, мемлекеттік және коммерциялық қызметтер сапасы мен қолжетімділігін арттыруға ықпал етеді. Жаңадан бастағандар үшін ЖИ әдеттегі және қайталанатын тапсырмаларды автоматтандырып, сұранысты өңдеу уақытын қысқартады және қызметкерлердің өнімділігін арттырады. Бұл мемлекеттік органдарға өтініштерді, сұраныстарды және басқа да құжаттарды жылдам әрі тиімді өңдеуге мүмкіндік береді.

eGov платформасы сонымен қатар жиі қойылатын сұрақтарға жауаптарды автоматтандыру және күту уақытын едәуір қысқартуға және қызмет тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін нақты уақытта көмек көрсету үшін ЖИ негізіндегі чат-боттар мен виртуалды көмекшілерді жасауды және пайдалануды жоспарлайды. Машиналық оқыту технологияларын пайдалана отырып, тенденциялар мен үлгілерді анықтау үшін деректердің үлкен көлемін талдауға болады, бұл негізделген шешімдер қабылдауға, саясатты жақсартуға және азаматтардың қажеттіліктеріне сәйкес қызметтерді бейімдеуге көмектеседі.

Жасанды интеллект мемлекеттік қызметтерді жекелендіру, азаматтарға олардың жеке жағдайлары мен тарихына барынша сәйкес келетін ұсыныстар мен ақпаратты ұсына отырып, олардың қанағаттанушылығы мен қатысуын арттыру үшін пайдаланылуы мүмкін.

Бұған қоса, ЖИ әлеуетті проблемаларды немесе мемлекеттік қызметтерге қажеттілікті болжау үшін пайдаланылуы мүмкін, бұл билік органдарына алдын алу шараларын қабылдауға және ресурстарды бөлуді оңтайландыруға мүмкіндік береді. Жалпы алғанда, мемлекеттік қызметтерге және eGov сияқты порталдарға ЖИ енгізудің ықтимал артықшылықтары бар. Мұндай инновациялар үкімет пен азаматтардың өзара әрекеттесуін айтарлықтай жақсартып, қызметтерді тиімдірек және ыңғайлы ете алады», - делінген жауапта.

«ҰАТ» АҚ еліміздің «электрондық үкіметінің» ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымының бірыңғай операторы ретінде Қазақстанды цифрландыруды дамытуда үлкен рөл атқарады. 

Бүгінде «электрондық үкімет» порталындағы мемлекеттік қызметтер мен қызметтердің 90%-дан астамы автоматтандырылған. Қазіргі уақытта 14 миллионнан астам азамат egov.kz порталының пайдаланушысы болып табылады және 456 миллионнан астам қызмет алынған. Тек 2024 жылдың қаңтарынан бастап 210 мыңнан астам пайдаланушы  тіркелген.

eGov арқылы қандай қызметтерді алу оңтайланды

Мемлекеттік қызметтерді смартфондандыру. eGov Mobile мобильді қосымшасы цифрландыру өнімдерінің бірі ретінде 2019 жылы әзірленді және бүгінде қазақстандықтар арасында үлкен сұранысқа ие. eGov Mobile пайда болуымен және оның функционалдық мүмкіндіктерінің кеңеюімен азаматтар үйде отырып кез келген қажетті анықтаманы алу мүмкіндігіне ие болды. Азаматтарға өз деректеріне қол жеткізу үшін, сондай-ақ мемлекеттік қызметтерді алу үшін смартфондарын пайдалану оңайырақ екенін түсініп, eGov Mobile мобильді қосымшасын әзірлеу басты назарда болды. 2022 жылдың наурыз айында қолданба интерфейсі жаңартылды және пайдаланушыларға ыңғайлы болу үшін цифрлық құжаттарды Интернетке қосылмай пайдалану мүмкіндігі жеңілдетілді. Деректер келтірсек: қосымша арқылы ай сайын 2 миллионға жуық мемлекеттік қызмет көрсетіледі. Іске қосылғаннан бері eGov Mobile арқылы 65,8 миллионнан астам қызмет көрсетілді. Мемлекет Басшысының Жолдауына сәйкес 2025 жылға қарай мемлекеттік қызметтерді 100% eGov Mobile мобильді қосымшасында алуға болады.

Цифрлық құжаттар. 2022 жылғы 15 шілдеде Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанды цифрландыруды дамыту туралы заңға қол қойды. Осылайша, Заң электрондық құжаттың, яғни цифрлық құжаттардың қағаз түріндегі ұқсастығына баламалығын белгілейді.

Бүгінгі таңда eGov мобильді қосымшасындағы «Цифрлық құжаттар» қызметінде 33 құжат (цифрлық жеке куәлік, Қазақстан Республикасы азаматының цифрлық төлқұжаты, жүргізуші куәлігі, вакцинация паспорты және туу туралы куәлік және т.б.) бар. Іске қосылған сәттен бастап тек «Цифрлық құжаттар» қызметі 12 миллионнан астам рет пайдаланылды. Қажет болған жағдайда барлық цифрлық құжаттарды ұсынуға болады. Сондай-ақ, Президентті сайлау күні барлық сайлау учаскелерінде цифрлық жеке куәлігіңізді пайдалануға болады.

Жоғарыда аталған құжаттармен қатар, 2023 жылы «Сақтандыру полисі», «Нотариалды куәландырылған сенімхаттар» және т.б цифрлық құжаттар толықтырылды. Цифрлық құжаттарды енгізу арқылы біз оларды танумен бетпе-бет келіп отырмыз. Осыған байланысты оларды тексеруді ыңғайлы және жылдам жасау өте маңызды. Әрбір азамат пен ұйымға қолжетімді құралдардың бірі - check.egov.kz.

Бала туу жөніндегі проактивті қызмет. Проактивті қызмет ыңғайлы, өйткені барлық хабарлама нөміріңізге SMS арқылы да, мобильді қосымшадағы PUSH арқылы да жіберіледі.

Бала туғаннан кейін 24 сағат ішінде медициналық мекемеден хабарлама алған ақпараттық жүйе баланың ата-анасына қызметті алу үшін EGov Mobile жүйесінде push-хабарлама немесе 1414 телефонына сілтеме бойынша өтуді сұрайтын SMS хабарлама жібереді. Сіз сілтеме бойынша өтіп, баланың аты-жөнін толтырып, eGov Mobile мобильді қосымшасында бір жасқа дейінгі бала күтімі бойынша әлеуметтік төлемдерді алу үшін банк шотының нөмірін көрсетіп, қызметке қол қоюыңыз керек.

Айта кетейік, барлық банктік деректер екінші деңгейлі банктердің дерекқорынан автоматты түрде алынады. Осылайша, ата-аналар қағазбастылыққа уақытын үнемдеп, баласына көбірек уақыт бөлетін болады. Бұл қызмет бала тууға арналған проактивті сервис іске қосылғаннан бері халық арасында танымал, 300 мыңнан астам адам PUSH хабарландырулары арқылы қызметті сәтті пайдаланды.

QR арқылы қол қою. eGov Mobile мобильді қосымшасы арқылы QR кодын оқу арқылы құжаттарға қол қою мүмкіндігі енгізілді. Бұл тетік Отбасы банкінің субсидияланатын жалдамалы тұрғын үйге өтінімдерге қол қою кезінде, сондай-ақ талаптар мен арыздарды санкциялау және қол қою үшін Жоғарғы Соттың жеке кабинетінде қолданылады.

Мұндай жағдай бұрын-соңды мемлекеттік қызмет көрсету тарихында болмаған. Біз мұны eGov мобильді қосымшасының технологиялық дамуы деп санаймыз. Сонымен қатар, бірдей қол қою механизмі PUSH хабарландырулары және тұрақты гиперсілтемелер (CROSS) арқылы жұмыс істейді, оларды мобильді браузерде және кез келген қолданбада орналастыруға және тіпті SMS ретінде жіберуге болады. Бұл интерфейс тек мемлекеттік жүйелер үшін ғана емес, жалпы кез келген веб-сайт пен Open Api принципіне негізделген қосымшалар үшін әзірленген.

Цифрлық ақпарат. 2023 жылғы желтоқсанда Мемлекет Басшысына «Digital Bridge 2022» форумында пилоттық нұсқада ұсынылған «Цифрлық ақпарат» жаңа бөлімі іске қосылды.

Енді бір рет басу арқылы сіз деректерді түзете аласыз, оны бөлісе аласыз және оны сұрауға болады. Жақын арада «сертификаттарды ұсынудың» жаңа тәсілін енгізу жоспарлануда. Бұл өмірлік жағдайлар туралы цифрлық ақпараттың «бөлісу» форматына көшуді білдіреді. Мысалы, жұмысқа орналасу ісін алатын болсақ, азамат өтініште біз жинаған құжаттар пакетін пайдалана алады. Сонымен қатар, ол оларды тікелей eGov Mobile арқылы бөлісу арқылы жұмыс берушіге жібере алады.  Барлық ақпарат тікелей Еңбек министрлігінің HR ақпараттық жүйесіне түседі. Қызмет ақпаратпен және анықтамалармен алмасудың ыңғайлылығын жақсарту үшін әзірленуде. Мысалы, пайдаланушы құжаттар пакетін пайдалана алады, ал жұмыс беруші қағаз түрінде беруді қажет етпей, қызметкерлер туралы ақпарат пен деректер жинағын сұрай алады.

Сондай-ақ, eGovMobile мобильді қосымшасында «eDensaulyq», «eNotary», «eSalyq» жаңа қызметтері және азаматтар үшін бірдей маңызды қызметтер енгізілді.

eGov.kz порталының пайдаланушылары жіберілген өтінімдерді өңдеу мерзімдерінің бұзылуына қатысты техникалық қолдау көрсетуге сұраныстар алуда. Өтініштер eGov.kz порталында немесе eGovMobile қосымшасында берілгеннен кейін нақты мемлекеттік органның (бұдан әрі – МО) ақпараттық жүйесіне қарауға жіберіледі. Алайда азаматтық қорғау ұйымдары өтініштерге жауаптарды мерзімін бұза отырып жіберу жағдайлары бар.

«Электрондық үкімет» дербес деректерді қалай қорғайды

Дербес деректерді қорғау Дербес деректер саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін, сондай-ақ дербес деректерді жинауға, өңдеуге және қорғауға байланысты қызметтің мақсатын, қағидаттары мен құқықтық негіздерін айқындайтын «Дербес деректер және оларды қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен регламенттелген. Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің Ақпараттық қауіпсіздік комитеті дербес деректерді қорғау саласындағы уәкілетті орган болып табылады.

«Мемлекеттік техникалық қызмет» АҚ-ның Ақпараттық қауіпсіздіктің ұлттық үйлестіру орталығы Ақпараттық қауіпсіздіктің мемлекеттік жедел орталығының міндеттері мен функцияларын іске асырады, ол өз кезегінде ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге мониторинг жүргізу жүйесі арқылы «электрондық үкіметтің» ақпараттандыру объектілерінің АҚ-сын қамтамасыз етуге мониторинг жүргізуді жүзеге асырады.

Дербес деректерді заңсыз жинау немесе тарату фактілері анықталған, сондай-ақ ЭЦҚ пайдалану қағидалары бұзылған кезде азаматтар дербес деректерді қорғау жөніндегі уәкілетті органға өтінішті тіркеуге мүмкіндік беретін кез келген ыңғайлы және қолжетімді тәсілмен (электрондық түрде, қағаз жеткізгіште, пошта немесе «электрондық үкіметтің» порталы арқылы, басшының блогына өтініш жолдау арқылы, ведомстволық электрондық поштаға электрондық хат және т.б.) жүгіне алады.

eGov.kz порталында жаңа МемСТ-2015 стандарты бойынша ЭЦҚ, eGov Mobile қосымшасы арқылы аутентификация және логин/пароль және SMS коды арқылы аутентификацияны қоса алғанда, пайдаланушыны авторландырудың әртүрлі әдістері қолданылады.

Порталда пайдаланушылардың жеке деректерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін келесі шаралар қабылданады:

• egov.kz домені деректерді шифрлау, сервердің аутентификациясын, деректер тұтастығын және пайдаланушы сенімін арттыру арқылы маңызды онлайн қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін SSL сертификатын пайдаланады. Рұқсат етілмеген қол жеткізуден қорғау үшін қазіргі заманғы шифрлау алгоритмдерін пайдалана отырып, мәліметтер базасындағы деректерді шифрлау.
• Пайдаланушының жеке басын растау үшін көп факторлы аутентификация.
• Пайдаланушы артықшылықтарының деңгейіне байланысты жеке деректерге қол жеткізуді шектеу. Мысалы, Порталдың Жеке кабинетіндегі жеке нөмірді немесе электрондық поштаны өзгерту үшін пайдаланушы ЭЦҚ арқылы міндетті авторизацияны талап етеді.
• Күдікті әрекеттерді анықтау үшін желілік белсенділікті және қауіпсіздік оқиғаларын тұрақты бақылау. SIEM ақпараттық қауіпсіздік операциялық орталығына қосылу.
• Қауіпсіздіктің тұрақты аудиттері мен тестілері, оның ішінде ену сынағы мен осалдықты бағалау.
• Қолданыстағы заңнамаға сәйкес пайдаланушының жеке деректерін өңдеуге келісімін сұрау. eGov.kz порталында тіркелу кезінде пайдаланушылар жеке деректерді өңдеу туралы келісімді оқиды және қабылдайды.

Сонымен қатар, eGov.kz порталы дамуын жалғастырып жатқанын және электрондық қызметтерді енгізу және өзгертумен қатар, мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, осалдықтарды уақтылы жою жұмыстарын жүргізіп жатыр.

 «Электрондық үкімет» іске асқалы цифрлық қызметтер саласында жетістіктер болды

«ҰАТ» АҚ ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігімен және Халықаралық электрбайланыс одағымен 2023 жылғы қарашада мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын және Орталық Азия мен Кавказ елдерінің «электрондық үкіметтерінің» деңгейін арттыру үшін Govstack бірлескен жобасының іске қосылғаны туралы хабарлады. Қазақстан өңірдегі цифрландыру бойынша көшбасшы ретінде цифрлық трансформацияны дамытуға қолдау көрсетуге және консультациялық көмек көрсетуге және өңірдің жалпы ілгерілеуі мақсатында өзінің озық тәжірибелерімен бөлісуге дайын.

«ҰАТ» АҚ командасы «электрондық үкіметтің» компоненттерін Тәжікстанның Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне «Smart Bridge» сервистер витринасын, Мемлекеттік органдар интернет-ресурстарының бірыңғай платформасын және «Smart Data Ukimet» ақпараттық-аналитикалық жүйесін беру түрінде алғашқы практикалық көмек көрсетті.

«Отбасының цифрлық картасы» жобасы Дубайда өткен Дүниежүзілік үкімет саммитінің әлемдік сахнасында «Инклюзивті цифрлық трансформация» номинациясында 1-ші орынға ие болды. Бұл мемлекеттік қызметтердің сапасын арттыру және отбасылардың әл-ауқатын қамтамасыз етудегі инновациялық тәсілдердің танымал маңыздылығын көрсетеді.

«Smart Data Ukimet» ақпараттық-аналитикалық жүйесі (SDU) Open Source Adaption санатындағы беделді Future of Government Awards 2023 байқауында ТОП 3-ке (жоғары ұсынылған) енді. 50 елден келген 300 жобаның ішінде SDU жобасын ұйымдастырушылар БҰҰ Даму бағдарламасы (UNDP), Public Digital және AWS институты атап өтіп, басқа елдерде пайдалануға ұсынылды. Бұл Қазақстан үшін елеулі жетістік, оның жаһандық инновацияларға қосқан үлесін растайды.