Шығыс Қазақстан жан-жақтан келген туристерді несімен баурап жатыр

Шығыс Қазақстан облысында туризм саласы қарқынды дамып келеді. Өңірдің табиғаты әсем, тарихи және мәдени орындары көп болғандықтан, бұл аймаққа Қазақстанның әр өңірінен, шетелден келетін туристер саны жыл сайын артып жатыр, деп хабарлайды Azattyq Rýhy.

Шығыс Қазақстан шетелдік туристер арасында танымал

Облыстық туризм басқармасының ресми дерегіне сүйенсек, 2023 жылы Шығыс Қазақстанға 370 мыңнан астам турист келген. Оның басым бөлігі – өз еліміздің азаматтары. Ал 2024 жылы туристер саны 427 мыңнан асып, айтарлықтай өсім байқалған.  Бұл көрсеткіштерге қонақ үйлер мен демалыс орындарында тіркелген туристер ғана кіреді. Ал өз бетімен саяхаттап, туыстарының немесе таныстарының үйінде тоқтайтын адамдарды есептесек, өңірге келетін туристер саны бұдан да көп.

Шығыс Қазақстанға еліміздің барлық аймағынан, соның ішінде Абай, Жетісу облыстарынан, Астана мен Алматы қалаларынан, Павлодар және Қарағанды өңірлерінен туристер жиі келеді. Бұған қоса Ресей, Беларусь, Қырғызстан, Украина, Оңтүстік Корея, Австралия, Моңғолия, АҚШ, Канада, Перу, Польша, Португалия, Чехия, Эстония, Нидерланд, Бельгия, Франция, Германия, Испания, Түркия және басқа да елдерден келетін шетелдік туристер бар.

Өңірде туризмнің бірнеше бағыты қатар дамып жатыр. Олар – табиғи және экологиялық туризм, сауықтыру және емдік туризм, мәдени-танымдық бағыттар, белсенді демалыс және қысқы тау-шаңғы туризмі. 2025 жылдың алғашқы 9 айында облыста шамамен 405 туристік нысан жұмыс істеп тұр. Олардың қатарында қонақ үйлер, санаторийлер, пантошипажайлар, демалыс базалары мен тау-шаңғы курорттары бар. Бұл салада 16 мыңнан астам адам еңбек етеді. Ал келесі жылы мемлекет қолдауымен туристік салаға қажетті 70 маман арнайы оқытылып, жұмысқа орналастырылмақ.

Табиғи туризм бағытында Қатонқарағай мен Алтай ұлттық парктері ерекше танымал. Қатонқарағай ұлттық паркі 2014 жылы ЮНЕСКО тізіміне енген. Мұнда туристерге арналған 14 арнайы бағыт бар. Демалушылар Рахманов көліне, Марқакөл мен Зайсан көлдеріне, Бұқтырма су қоймасына барып, жорық жасап, балық аулап, табиғат аясында демала алады.

Тарих пен мәдениетке қызығатын туристер Берел қорғандары, Ақ-Бауыр кешені, Аблайкит монастыры сияқты көне ескерткіштерді аралайды. Облыс аумағында 300-ден астам тарихи нысан бар.

Экологиялық туризм Қатонқарағай мен Күршім аудандарында, сондай-ақ Риддер қаласында жақсы дамыған. Мұнда туристер эко-базаларда тұрып, табиғатпен үйлесімді өмір салтын сезіне алады. Сонымен қатар аңшылық пен балық аулау да туристер арасында сұранысқа ие. Аймақта шамамен 489 жануар түрі және 37 балық түрі тіршілік етеді, оның ішінде 25 түрін аулауға рұқсат етілген.

Шығыс Қазақстан облысында «Алтайдың Алтын сақинасы» атты туристік маршрут бар. Бұл маршрут негізгі табиғи және мәдени нысандарды қамтиды. Ол Өскемен қаласынан басталып, Зайсан көлі, Киін-Керіш шатқалы, ауылдар, Марқакөл қорығы мұражайы, Ескі Австрия жолы мен Язевое көлі арқылы өтеді, соңында қайтадан Өскемен қаласына оралады. Маршрут сауықтыру демалысы, экологиялық туризм және тарихи-мәдени сапарлар үшін арналған. Демалыс ұзақтығы бағдарламаға байланысты 3-тен 7 күнге дейін созылуы мүмкін. Жыл сайын туроператорлар туристерге арнайы бағдарлама бойынша маршруттарды ұйымдастырады, сондай-ақ көлік пен экскурсия қызметтерін қамтамасыз етеді.

Қысқы демалыс

Шығыс Қазақстанда қысқы демалыс ең жақсы дамыған аумақтар – Глубокое ауданы мен Риддер қаласы. Облыста қазір «Алтай Альпі», «Нұртау», «Эдельвейс» және «Stardust Camp» атты төрт тау-шаңғы кешені жұмыс істейді. Бұл курорттардағы шаңғы трассаларының жалпы ұзындығы шамамен 30–40 шақырымды құрайды.

Риддер қаласындағы тау-шаңғы курорттары облыстағы ең көне демалыс орындарының бірі саналады. Олар жергілікті тұрғындар мен туристер арасында кеңінен танымал. Бұл курорттар көбіне отбасылық демалысқа және шаңғы тебуді енді үйреніп жүрген адамдарға ыңғайлы. Мұнда трассалар салыстырмалы түрде қысқа әрі қауіпсіз.

Ал Өскемен қаласынан 24 шақырым жерде орналасқан «Алтай Альпі» курорты трассаларының алуан түрлілігімен ерекшеленеді. Мұнда шаңғы тебуді жаңа бастағандар да, тәжірибелі спортшылар да өзіне лайық жол таба алады. Курорттағы барлық трасса халықаралық FIS талаптарына сай жабдықталған. Сонымен қатар, мұнда заманауи көтергіштер, қонақ үйлер мен кафелер бар. Демалушылар жыл бойы SPA, сауықтыру процедуралары, пантошипажай, сауна, массаж сияқты түрлі қызметтерді пайдалана алады.

Глубокое ауданында орналасқан «Нұртау» тау-шаңғы кешені де туристер арасында сұранысқа ие. Ол қала орталығынан 35 шақырым жерде орналасқан және жол қатынасы ыңғайлы. Курортта екі шаңғы трассасы бар, олардың жалпы ұзындығы шамамен 3,8 шақырым. Бұл жер әсіресе шаңғы тебуді енді үйреніп жүргендер мен әуесқойлар үшін қолайлы.

Риддерде «Анатау» тау шаңғы кешені салынады

Риддер қаласында «Анатау» тау шаңғысы туристік кластерін салу жоспарланып отыр. Бұл жоба жыл бойы демалуға арналған заманауи туристік кешен болмақ. Кешенде шаңғы тебуге арналған түрлі деңгейдегі трассалар салынады. Олардың жалпы ұзындығы шамамен 10–40 шақырымды құрайды. Ал бір мезетте 5–8 мың адамға дейін қабылдай алады. Кешен үшін ұсынылып отырған жер аумағы шамамен 1000 гектарды құрайды. Қазір жоба жоспарлау кезеңінен нақты дайындық кезеңіне өтті. Барлық қажетті бастапқы мәлімет жиналды, аумаққа әуеден түсірілім жасалды және болашақ құрылысты жобалауға қажетті материалдар толық дайындалды.

Сонымен қатар қазір «RIDDER RESORT HOTEL» қонақ үйін жаңарту жұмыстары жалғасып жатыр. Бір мезетте 100 адамға дейін қабылдай алатын SPA аймағы бар монша кешені де салынуда.

Туристер үшін тағы қандай демалыс орындары ашылады

Шығыс Қазақстан облысында туризм шағын және орта бизнестің негізгі қозғаушы күшіне айналды. Жаңа туристік нысандар салынып, инфрақұрылым үздіксіз жақсартылуда.

Глубокое ауданында тау шаңғысы туризмі, емдік-сауықтыру және экотуризм белсенді дамып келеді. The Forest рестораны қонақтар мен туристер үшін танымал демалыс орнына айналды. Қазір бұл аймақта 61 нөмірлі қонақ үй және SPA-отельдің құрылысы аяқталуға жақын. Сонымен қатар, Заречье эко-отелі кеңейтіліп, Горная Ульбинка ауылында қонақ үйлер салынуда.

Басты жобалардың бірі – Қатонқарағай ауданында Wellness Resort қонақ үй және сауықтыру кешенін салу. Бұл жоба әлемдік қонақ үй стандарттарына сай жасалып, қазақтың қонақжай мәдениетімен үйлестіріледі. Жобаны жеке инвесторлар жүзеге асырады, ал облыс әкімдігі мен «Kazakh Tourism» қолдау көрсетеді.

Altay Invest-2025 халықаралық инвестициялық форумында Қатонқарағай ауданының көрікті жерлерінде қонақ үй кешендері, киіз үйлер мен туристік қалашық салу бойынша меморандумдарға қол қойылды.

Сонымен қатар, Самар жағалауында заманауи қонақ үй салу жоспарлануда. Жағалау аймағы абаттандырылып, серуен жолдары, кафелер және барлық қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз етіледі.

«Рахман қайнары» инвесторға беріледі

Қазіргі уақытта Рахман қайнары санаториясы мемлекеттік меншікте тұр. Санаторийді дамыту үшін оны инвесторға беру мәселесі қарастырылып жатыр. Инвестор нысанды жаңартып, әлемдік стандарттарға сай кеңейту және жөндеу жұмыстарын жүргізуді жоспарлап отыр.

Жағажай және экологиялық туризм

Шығыс Қазақстан облысында жағажай және экологиялық туризм маңызды бағыт санаалады. Аймақтың табиғаты өте әсем: таулы аймақтар, қалың ормандар, таза өзендер және 900-ден астам көл бар.

Экологиялық туризм әсіресе Марқакөл, Қатонқарағай, Күршім аудандары мен Риддер қаласында дамыған. Облыстың орман қорының жалпы аумағы шамамен 2,9 млн гектарды, оның ішінде 1,6 млн гектары орманмен жабылған.

Қатонқарағай ұлттық паркі – экотуризмнің ең маңызды аймақтарының бірі. Парктің аумағы 643 000 гектардан асады. Мұнда туристерге түрлі маршруттар ұсынылған: альпілік шалғындар мен қылқан жапырақты ормандар арқылы серуендеу, таулы көлдерге трекинг жасау, табиғи жолдармен жорыққа шығу мүмкіндігі бар.

Киін Керіш шатқалы – ерекше түрлі-түсті сазды төбелерімен танымал. Туристер оны «Марс пейзаждары» деп жиі атайды, себебі қызыл, ақ және сары саздар шет планеталық пейзаж әсерін береді. Ерекше рельеф Киін Керіш шатқалын Шығыс Қазақстандағы ең әсерлі әрі есте қаларлық орындардың біріне айналдырады.

Марқакөл қорығы мен Марқакөл көлі де туристер арасында танымал. Қорық аумағы 102 971 гектар, онда 2 туристік маршрут бар. Сонымен қатар, Ескі Австрия жолы қорыққа жақын орналасқан, бір бөлігі Марқакөл көлінің бойымен өтеді.

Жағажай туризмі де облыста сұранысқа ие. Ең танымал орны – 250 шақырымға созылған Бұқтырма су қоймасы. Сондай-ақ Сібін көлдері, Окуньки, Шыбындыкөл, Жоғарғы және Төменгі Таинты көлдері туристердің назарында. Бұл аймақтар таулар мен ормандармен қоршалғандықтан, табиғат аясында демалуға, серуендеуге және белсенді туризммен айналысуға өте қолайлы.

Марал мүйізінің пайдасы

Шығыс Қазақстан облысында көптеген санаторий мен сауықтыру мекемелері жұмыс істейді, олардың ішінде 20-дан астам санаторий мен пантошипажай бар.

Ең танымалы – Қатонқарағай ауданындағы пантошипажайлар. Мұнда марал мүйіздерін қолданатын сауықтыру бағдарламалары жүргізіледі. Олар иммундық жүйені, нерв жүйесін нығайтуға және буындарды емдеуге арналған. Ең белгілі кешендер – Қатонқарағай маралдар паркі және Ақ-Қайың.

2004 жылдан бері «Қатонқарағай маралдар паркі» пантошипажайы қазақстандық және шетелдік қонақтарға қызмет көрсетіп келеді. Жыл сайын шамамен 400–500 адам келеді, олардың ішінде Астана, Алматы, Павлодар, Қарағанды, Ақтау, Атырау қалаларының тұрғындары бар. Марал мүйіздерін кесу кезеңінде, яғни мамырдың соңынан қыркүйектің басына дейін, демалушыларға сауықтыру процедуралары ұсынылады.