АШМ жерді заңсыз иеленгендерге әкімшілік жаза қолдануы мүмкін

Елімізде Жердің пайдаланылуы мен қорғалуына қатысты Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске өзгерістер мен түзетулер енгізіледі.

 «Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне жерлердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігімен әзірленді.

Заң жобасында жер заңнамасының жекелеген ережелерін бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікті белгілеу және жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын органдарға әкімшілік істерді қарау және тиісті жазалар қолдану жөніндегі өкілеттіктер беру көзделеді.

«Жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылауды жетілдіру Заң жобасының міндеті болып табылады. Заң жобасымен жердің пайдаланылуы мен қорғалуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік органдарды айқындау бөлігінде Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің салалық заңнамалық актілеріне сәйкес келтіру қажеттігіне байланысты түзетулер енгізу ұсынылады. Сонымен қатар, жер қатынастары саласындағы қызметтерді сапасыз немесе уақтылы көрсетпегені үшін жергілікті атқарушы органдардың лауазымды адамдарының жауапкершілігі белгіленеді», - деді Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев.

Оның сөзінше, аталған Заң жобасын іске асыру жергілікті атқарушы органдар көрсететін қызметтердің сапасын арттырып, халықтың жалпы мемлекеттік аппаратқа деген сенімін арттырады.

«Осы Заң жобасы аясында екі Үкімет қорытындысы әзірленіп, біреуі Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілді. Парламент депутаттарының түзетулері бойынша екінші Үкімет қорытындысы Қазақстан Республикасы Премьер-министрінің Кеңсесінде келісуден өтуде», - деді министр.

Мәжіліс депутаты Нұрлыбек Қожаев сұрақ беру рәсімінде ауылдың маңайындағы жерлерді заңсыз иеленіп алғандарға қатысты ведомство қандай шара қолдануға қауқарлы екенін сұрады. 

«Қаралып жатқан Заң жобасында жерді пайдалану мен қорғауда мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын органдарға әкімшілік істерді қарау және тиісті жазалар қолдану жөнінде өкілеттіліктер беру көзделіп отыр. Бұл ауыл шаруашылығы жерлерін, оның ішінде ауыл халқы күні бүгінде тапшылығын сезініп отырған жайылым жерлерді пайдалануда заң бұзушылық бар жерлерді қайтару жөніндегі Мемлекет басшысының нақты тапсырмасын орындау бойынша қызметті жандандыруға мүмкіндік береді. Депутаттар осы өзгерісті күшейтуді және жергілікті атқарушы органдағы лауазымды адамдардың жеке ауладағы малдардың жайылымдық жерлерін заңсыз бергені үшін жауапкершілігін қарауды да ұсынып отыр. Осыған орай менің сұрағым – ауыл тұрғындарының жайылымдыққа қажеттіліктерін қанағаттандыруға байланысты өзекті мәселені түпкілікті шешу үшін өкілеттіліктеріңіз жеткілікті ме? Себебі биылғы деректерді қарап отырсақ, 5 млн жер мемлекет меншігіне қайтарылды. Қазір статистиканың деректеріне сүйенетін болсақ, жеке қожалықтағы малдардың басына шаққанда жүктемеге сәйкес әлі де жайылымдыққа 29 млн гектардай жер қажет», - деді Мәжіліс депутаты.

Алайда Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев жерлерді заңсыз берген әкімдіктің жұмысшыларына ведомство ешқандай жаза қолдана алмайтынын, тіпті айыппұл да сала алмайтынын айтты.

«Қолданыстағы жер заңнамасына сәйкес ауыл тұрғындарының қажеттілігіне арналған жайылымдар немесе шабындықтарды бөлек меншіктерге беруге тыйым салынған. Қазір біз жоспардан тыс тексерулерді өтікізіп жатырмыз. Соның барысында біз мыңдаған гектарды кей азаматтар осы бапты бұзушылық арқылы иеленгенін анықтадық.  Өкінішке қарай, сол жерлерді берген әкімдіктің жұмысшыларына ешқандай жаза қолдана алмаймыз, айыппұл да сала алмаймыз. Егер осы заңға өзгерістер енгізілетін болса, айыппұл салуға мүмкіндік беріледі. Біздің ақпарат бойынша, осы жылдың басында жайылымдық жердің тапшылығы 16 млн гектар болса, 5,2 млн гектарды біз қайтардық. Келесі жылы тағы да 5 млн гектар жерді қайтарамыз деген жоспар бар. Бұдан бөлек, бұрын пайдаланылмай жатқан 1,8 млн гектар жер пайдалануға берілді», - деп жауап берді министр.

Ал депутат Ерлан Сайыров болса, Жер қатынастары заңының орындалу мәселесіне шүйлікті. Оның айтуынша, ауыл тұрғындары кей ақпараттардан әлі күнге дейін бейхабар.

«Заңдардың орындалу мәселесі меніңше жоғары дәрежеде емес. Өйткені өткен жылы осы Жер қатынастары заңында «әрбір ауылды елдімекеннің айналасындағы 5-10 шақырым жердің барлығы сол ауыл тұрғындарының жалпы қолданысына беріледі» деген шешім болған. Ал енді қазір біз ауылдарға баратын болсақ, ондағы азаматтар аталған 5-10 шақырым жердегі жерлердің басқа адамдардың меншігі екенін айтып, уәждерін білдірді. Меніңше, осы заңды халыққа түсіндіуді жолға қоюымыз керек. Екінші мәселе заңның орындалуына қатысты. Сол 5-10 шақырым жердегі жер азаматтардың меншігі болатын болса, ол жер мемлекетке қайтарылып, оларға басқа жерден жер беріледі деген заң бар. Ал өтемақыны жергілікті әкімдік төлеуі керек. Аталған органда қазір ақша жоқ. Міне сондықтан да бұл заңның халыққа қажетті нормалары орындалып жатқан жоқ. Осы екі мәселені қалай шешеміз?» - деді Ерлан Сайыров министр Ербол Қарашөкеевке қойған сұрағында.

Ербол Қарашөкеев кез келген заң бұзушылық заң аясында шешілетінін және бұл ретте Бас прокуратура өкілдері тиісті жұмыстар жүргізіп жатқанын атап өтті.

«Ал екінші мәселеге қатысты айтар болсам, біз негізі жергілікті әкімдіктерге ұсыныс енгіземіз. Қажетті қаражат бюджетте болуын қадағалауға дайынбыз. Бұл жыл басында енгізілген жаңа норма, халық ақырындап біліп келе жатыр. Менің де орынбасарларым өңірлерге барып, жұртшылыққа барлығын түсіндіріп айтып жатыр. Ауыл шаруашылығы бұл жұмысты күшейтуге дайын», - деді ведомство басшысы.

Сонымен қатар, отырыс барысында бұған дейін талай мәрте талқыға түскен Мемлекеттік жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі және техникалық қамтамасыз ету басқармасының интерактивті картасы сөз болды.

«Негізі қазір интерактивті карта бар. Мемлекеттік жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі және техникалық қамтамасыз ету басқармасына кіріп Қазақстан территориясының әрбір учаскесін басатын болсаңыз, жерді кім пайдаланып отырғаны нақты көрінеді. Қайтарылған 5,2 млн гектар жер мемлекеттік резервте тұр. Біз қазір  Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігімен бірлесіп жұмыс істеп жатырмыз. Осылайша интерактивті түрде қай жер кімнен қайтарылғаны туралы көрініп тұратын болады. Ол мақсат алдымызға қойылды», - деді Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев.

Айта кетерлігі, бүгінде еліміз бойынша 5 миллион гектар жер мемлекет меншігіне қайтарылды. Оның ішінде 3 миллион гектары «Жер аманаты» комиссиясының тікелей араласуымен іске асты. Осы ретте кей депутаттардың күмәнін келтірген статистикаға қатысты «Жер аманаты» комиссиясының мүшесі, Мәжіліс депутаты Жанарбек Әшімжанов министр айтқан ақпараттардың жалған еместігін атап өтті.

«Комиссияның жұмысы оңайға соққан жоқ. Құрамында қоғам белсенділері, құзырлы орган өкілдері, депутаттардың болғанына қарамастан, жергілікті атқарушы билік пен әртүрлі олигархтардың тарапынан түрлі кедергілер болды. Десе де бұл нақты қайтарылған жерлер. Мен атқарылған жұмысты айтып өткім келеді. Егер мемлекеттік органдар атқарылған жұмыс туралы халықты уақытында ақпараттандырғанда және интерактивті карта дұрыс жұмыс істеп тұрған кезде мұндай күдік-күмән тумас еді. Сол үшін мұндай қателікті біз алдағы кезде түзеуіміз керек», - деді Мәжіліс депутаты.

Заң жобасын талқылау соңында Мәжіліс Төрағасы Ерлан Қошанов мәселенің өзектілігіне баса назар аударып, барлық мемлекеттік органдар мен қоғам белсенділерін бірлесіп жұмыс атқаруға шақырды.

«Біз 5-6 рет өңірлерге шықтық. Сайлау кезінде де араладық. Сонда жергілікті жерде халықтың көтеріп отырған мәселесі – жайылымдық жерлер. Қайтарылған жерлер интерактивті картаға енгізілгеннен кейін халық та, депутаттар да бәрін онлайн режимде көріп отырады деп ойлаймын. Бірақ ең өзекті мәселе – ауылдардың маңайындағы жерлерде жұрттың малын бағу мәселесі. Біз барлығымыз бірігіп, осы мәселеге күш салуымыз керек. Тек қана әңгіме айту емес, нақты жұмыс істеу керек. Сол үшін бір топ депутаттар жаз бойы өңірлерді аралады. Бірақ бұл жұмыстың бәрі әлі де жеткіліксіз. Мойындау керек, әлі көптеген ауылдар осы мәселеден қиянат көріп отыр. Бұл ондаған жыл бойы қордаланған мәселе. Сондықтан да оны бір жылда шешіліп кетеді деп айтуға болмайды. Сол үшін бәріңізді осы мәселені ең өзекті мәселе ретінде шешуге шақырамын», - деді Мәжіліс Төрағасы. 

Айжан Жанатқызы