Көктемде ораза ұстап, иммунитетті түсіріп алмас үшін не істеу керек – мамандар кеңесі

Көктем – адам ағзасының әлсіреп, дәрумен тапшылығының пайда болатын шағы. Биыл жылдың бұл мезгілі қасиетті Рамазан айымен тұспа-тұс келді. Ағзаның ауруға қарсы тұру қабілетін қалай арттыруға болады, оразада қандай тағамдар тұтынған жөн? Azattyq Rýhy тілшісі осы және өзге де мәселелер төңірегінде арнайы мамандардың пікірін білді.

ОРАЗАДА АҒЗА ТАЗАРУ ҮШІН НЕ ІСТЕУ КЕРЕК?

30 күн ораза ұстаудың пайдасын ғалымдар әлдеқашан дәлелдеді. Ең алдымен ағза тазарып, асқазан-ішек жолдарының жұмысы жақсарады. Осы орайда күні бойы ашыққанан кейін ауызашар мәзірінің дұрыс таңдалуы өте маңызды.

«Көпшілік ораза кезінде салқын су ішіп, ауыз ашады. Содан кейін бірден тойып тамақ жейді. Бұл дұрыс емес. Ағзадағы токсиндер шығу үшін алдымен ыстығырақ су ішу керек. Одан кейін 30-40 минут үзіліс болады. Жеңіл-желпі салат жегеннен соң ғана ыстық тамақ ішуге кіріскен абзал.  Оразада күні бойы ашыққан адам жейтін тамақ екі алақаннан аспау керек», - дейді диетолог Арай Әміре.

«Оразаның асқазан-ішек жолына өте көп пайдасы бар. Ішкі құрылыс тазарады. «Аутофагия» процесі іске қосылады. Ол ғылыми зерттелген. Ағзадағы иммундық жасушалардың синтезінің барлығы ішекте жүреді. Ораза айында ішек-асқазан тазарып, жаңарады. Дектоксикация процесі, яғни ағзаның шлактардан, токсиндерден толық тазаруы жүзеге асады. Бұл процесс дұрыс тамақтануға тікелей  байланысты екенін естен шығармайық. Өйткені майлы тағам жеу, тойып жеу де зиянын тигізеді. Тек дұрыс тамақтану арқылы ғана жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады», - дейді аллерголог-иммунолог Мөлдір Бақтыбаева.

АДАМ АҒЗАСЫ ҮШІН ЕҢ ЗИЯНДЫ ЗАТТАРДЫ БІЛЕСІЗ БЕ?

Мамандар ораза ұстайтын адам ағзасы үшін ең зиянды заттар қатарына қант пен тұзды жатқызды. Яғни бұл өнімдерді белгілі бір мөлшерде ғана пайдалануға болады.

«Адам өз рационынан қант, тұз бен консерванттарды мүлде алып тастауы шарт. Біз тұзды барлық тағамға қосамыз. Ал бір адам тәулігіне оның 3 грамын ғана тұтынуы керек.  Бауыр, өт, бүйректе тас жиналуы – осының салдары. Ақ ұн тағамдарының да еш пайдасы жоқ. Ақ ұн – біздің ағзамызға қажет емес. Оны жеген адамның қан құрамы өзгеріп, қышқылдану процесіне алып келеді. Ондай адам стресте жүреді. Салдарынан түрлі аурулар пайда болады. Адам ағзасына ең пайдалы тағамдарға келер болсақ, ол – шпинат, грек жаңғағы, зығыр дәні. Жалпы кез-келген көкөніс адам ағзасына пайдалы. Артық салмақтан арылу – ауызды тыю емес. Өйткені адам азасындағы жасырын дефицит, гормоналды өзгеріс болса, ол көмектеспейді. Керісінше адам одан әрі семіре береді. Дені сау адамның артық салмағы болмайды. Өз ағзамызға көңіл бөлуіміз керек», - дейді диетолог Арай Әміре.

ДӘРУМЕН ТАПШЫЛЫҒЫНЫҢ АЛДЫН ҚАЛАЙ АЛУҒА БОЛАДЫ?

Көктемде ағзадағы дәрумен тапшылығы пайда болатыны үйреншікті құбылыс. Дегенмен авитаминоздың алдын алуға болады.

«Адам ағзасы көктемде стресс алады. Қыс бойы түрлі вирустармен күреседі де, қордағы микро, макро элементтер азаяды. Осыдан дәрумен тапшылығы пайда болады. Иммундық клеткалар жұмысы бәсеңдейді. Сондықтан көктемде ағзаның ауруға қарсы тұру қабілетін күшейту амалдарын жасау керек. Иммунитеттің төмендегенінің белгілері – жиі суқ тиіп ауыру, шаршаңқылық, ұйқышылдық, асқазан-ішек жолдарының проблемалары, диарея, стресс. Лимфотүйіндлердің ұлғаюы, шаштың түсуі, аллергиялық ауруларды да айтуға болады», - дейді Мөлдір Бақтыбаева.

Мамандар дәрумен тапшылығына алып келетін бірнеше себепті атады. Кейде адамдар авитаминоздың туындауына өздері себепші болатын көрінеді. Ал ораза кезінде авитаминоздың алдын алу үшін не істеу керек?

«Көктемде адам ағзасында дәрумен тапшылығы болады. Өйткені көпшілік, әсіресе қыз-келіншектер жағы қыс бойы тамақтанады да, көктемде артық салмақтан арылу үшін монодиетаға отырып жатады. Монодиета дегеніміз – тағамның бір ғана түрін тұтыну. Мәселен ол қарақұмық, күріш, алма немесе тағы басқа болуы мүмкін. Осылайша адам тез салмақ тастағысы келеді. Бірақ одан ағза әлсіреп, дәрумен тапшылығына әкеліп соғады. Адам ағзасындағы жасушалар үш ай жаңаланады. Көктемгі авитаминоз себептерінің бірі осы. «Д» дәруменін қыс бойы ішкен адамдар болса, күн жылынғанда оны тоқтатып қояды.

Бірақ авитаминоз болады екен деп барлық дәруменді қабылдай беру – өрескел қателік. Бір-бірімен үйлеспейтін дәрумендер бар. Оның орнына көкөніс, жеміс тұтынуға мән беріңіз. Әр дастарқанда көк алма, киви, шпинат тұруы керек деп есептеймін. Одан смузи жасап ішеміз. Бұл  темір тапшылығы анемиясы бар адамдар үшін өте пайдалы. Ет тағамдарын тұтынуды да естен шығармаған жөн», - дейді Арай Әміре.

ИММУНИТЕТТІ ҚАЛАЙ КҮШЕЙТУГЕ БОЛАДЫ?

Адам имунтитетін жақсартудың бірнеше жолы бар. Дәрігерлердің айтуынша ең бастысы, адам тамақтануға баса көңіл бөлуі шарт.

«Адам иммунитетін туа біткен және жүре пайда болған деп бөлеміз. Егер бала туғаннан әлсіз болса, оны күшейте алмаймыз. Ал аурудан кейін немесе басқа бір себептермен әлсіреген иммунитетті қалыпқа келтіруге болады. Иммунитетімізді күшейтудің бірнеше заңдылығы бар.

Біріншіден, спортпен шұғылдану, шынығу. Шыныққанда да ақылмен шынығу. Кейбірі мұздай суға түсіп, алдын ала жоспарланбаған қадамдар жасап кетеді. Бәрін біртіндеп бастау керек.

Екіншіден, күн сәулесі. Солтүстік өңірде күн сәулесі аз, қыс ұзақ. Мұның өзі адамның көңіл-күйіне әсер етеді. Далада көп серуендеп, көңіл-күйді позитивте ұстау керек.

Үшіншісі, тамақтану тәртібі. Ас – адамның арқауы. Дұрыс тамақтану арқылы иммунитетті күшейте аламыз. Ораза аяқталған соң күніне 5-6 рет аз-аздан тамақтану. Фаст-фудтан аулақ болу керек. Көмірсу, газдалған сусын, кириешки, чипс, тәтті тағамдардан өзіңді шектеген абзал. Тәттілердің өзі біздің ағзадағы бактерия, вирустардың, саңырауқұлақтардың өсуіне алып келеді. Иммунтитетті түсіреді.

Төртіншіден, таза, газсыз суды көбірек ішу керек. Күніне кемінде 1-1,5 литр. Адам ағзасының өзі 80 пайыз судан тұрады. Ол бізге өте қажет.

Бесіншіден, ұйқының дұрыс болуы. Тәулігіне 7-8 сағат тынығу керек. Бұл да иммунитетті қалыпта ұстап қана қоймай, оның күшеюіне жағымды әсер етеді. Имуниттетті күшейтудің бірден-бір тәсілі – ара өнімдерін, эхиноцея, алоэ, сарымсақ, зімбір сынды өсімдіктерді пайдалану. Тек алдымен  аллергияның бар-жоғын анықтап алу керек. Сарымсақтың құрамында «алицин» деген зат бар. Ол табиғи антебактериалдық әсер ететін қасиетке ие.

Келесі айта кететін жайт, «Д» дәрумені. Оны арнайы сараптама жасатып ағзадағы көлемін анықтау керек. Содан кейін барып коррекция жасалады. Ол иммунитетті күшейтуге жақсы ықпал етеді», - дейді Мөлдір Бақтыбаева.