Бүгін – Ұлттық қауіпсіздік органдарының қызметкерлері күні

Автор: Аягөз Құрмаш

33 жыл бұрын Ұлттық комитет құрылды

Фото: gov.kz

1992 жылы 13 шілде күні президент жарлығымен Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті құрылды, деп хабарлайды Azattyq Rýhy.

ҰҚК – Қазақстанның ұлттық қауіпсіздік жүйесінің орталық буыны. Оның құрамына департаменттер, облыстық және қалалық басқармалар, әскери қарсы барлау, «Барлау» қызметі, Шекара қызметі, арнайы мақсаттағы құрылымдар, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес, ғылыми-зерттеу мекемелері және басқа да ұйымдар кіреді.

Ұлттық қауіпсіздік комитеті өз тарихын 1991 жылғы 13 желтоқсаннан бастайды. Сол күні Қазақ КСР Мемлекеттік қауіпсіздік комитеті таратылып, оның негізінде тікелей президентке бағынатын жаңа қауіпсіздік органы құрылды.

1992 жылдың 18 қаңтарында «Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті туралы» алғашқы заң қабылданып, оның қызмет бағыты мен құрылымы бекітілді. Комитет құрамына барлау, қарсы барлау, шекара қауіпсіздігі, ақпараттық-талдау және өзге де бөлімдер енді.

1993-1996 жылдары шекара әскерлері қайта ұйымдастырылып, 1996 жылы жеке Шекара қызметі ретінде ҰҚК құрамына берілді. Бұл кезеңде тәуелсіз Қазақстанның ұлттық барлау жүйесінің негізі қаланды.

1997 жылы ҰҚК құрылымдық реформадан өтіп, заманауи қауіп-қатерлерге бейімделді. Терроризм мен діни экстремизмге қарсы бағыттар күшейтілді.

1999-2001 жылдары Орталық Азиядағы қауіпсіздік мәселелеріне байланысты халықаралық ынтымақтастық кеңейіп, Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ) мен ТМД аясындағы бірлескен операциялар басталды. Осы жылдары комитет терроризмге қарсы алғашқы ірі операцияларын өткізді.

2003 жылы «Ұлттық қауіпсіздік туралы» жаңа заң қабылданып, комитеттің өкілеттіктері мен құрылымы нақты бекітілді.

2006-2010 жылдары киберқауіпсіздік пен ақпараттық кеңістікті қорғау бағыттары күшейтілді, стратегиялық нысандарды қорғау жүйесі жетілдірілді.

2012 жылы ҰҚК Академиясы ашылып, кадрларды заманауи стандарттар бойынша даярлау ісі жолға қойылды.

2016 жылы Ақтөбе және Алматыда болған террористік шабуылдардан кейін терроризмге қарсы заңнамалар қатайтылып, арнайы бөлімшелердің материалдық-техникалық базасы күшейтілді.

2020-2021 жылдары пандемия жағдайында шекара қауіпсіздігі мен биологиялық қауіпсіздік шаралары күшейтілді.

2022 жылғы Қаңтар оқиғаларынан кейін ҰҚК-де ауқымды кадрлық және құрылымдық өзгерістер болды. Ұйым ішіндегі реформалар мен жауапкершілік шаралары қолға алынды.

2023-2025 жылдары комитет қызметінде киберқауіпсіздік, халықаралық барлау алмасу және трансұлттық қылмыспен күрес басымдыққа ие болды. Жұмыста заманауи цифрлық технологиялар мен жасанды интеллект жүйелері қолданылып жатыр. 30 маусымда Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Ұлттық қауіпсіздік комитетіне қосылды.