Ақмола облысында қыста қымбаттайтын көкөніс жаз шықса да арзандамайды – тұрғындар

Жаз шыға ағзаны қажетті дәрумендермен толықтыру – Ақмола тұрғындары үшін үлкен проблема. Өйткені, дәрумендерге бай көкөніс пен жеміс-жидек бағасы базарда шарықтап кеткен, қарапайым халықтың қалтасы көтермейді. Қыстағы тапшылық кезінде өсетін баға жаз келсе де арзандамаған. Бұл – саудагерлердің пейілінен бе, әлде оңтүстіктен жеткізілетін өнімдердің қымбаттауынан ба, оны Azattyq Ruhy тілшісі анықтап көрген еді.

Көкшетау тұрғыны Айман Төлепбергенова бағаның өсуін халықты қанау дейді. Өйткені, карантин уақытында онсыз да жұмыссыз отырған көкшетаулықтар енді көкөніс пен жеміс-жидектен бас тартуға мәжбүр.

«Көкөніс пісетін жазғы уақытта баға неге түспейді? Базарға барсаң, картопты 180-190 теңгеден төмен таба алмайсың. Дәрумені көп қызанақ пен қияр 700-800 теңгеге дейін жетеді. Бұл не масқара?! Халықты қанау ғой бұл! Қазіргі карантин уақытында жағдай тіпті қиындап кетті. Халықтың көпшілігі жұмыссыз. Ал, көкөністер мен жемістерді күнделікті сатып алуға қалтамыз көтермейді. Мемлекет неге бағаны бір деңгейде ұстап тұрмайды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев бағаны тұрақты ұстап тұруға тапсырма берді емес пе? Бірақ қала базарлары мен дүкендерінен құны төмендеген көкөністі көрмедім», - дейді Көкшетау қала тұрғыны Айман Төлепбергенова.

Ал, облыстың Кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының басшысы Ербол Оспанов басқаша пікірде. Оның айтуынша, облыста бағаны тұрақтандыру үшін жұмыстар жүргізіліп жатыр. Тіпті, көкөністер арзан бағада тұтынушыларға сатылып жатыр дейді ол.

«Өңірдегі көкөніс және жеміс нарығындағы жағдай тұрақты. Халықтың көкөніс пен жеміске сұранысы толықтай қанағаттандырылып отыр. Төтенше жағдай кезінде бағаны тұрақтандыру мақсатында ауылшаруашылық жәрмеңкелері ұйымдастырылады. Өнімдер 10-20 пайызға төмен бағада сатылады. Сондай-ақ, тұрақтандыру қоры арқылы осы жылдың наурыз айында 10 тонна картоп 80 теңгеден сатылды», - деді Ербол Оспанов.

Ақмола облысы ауыл шаруашылығы басқармасы да өңірдегі кәсіпорындар облысты түгелдей көкөніс және картоп өнімдерімен қамтамасыз ете алады дейді.

«Биыл облыс аумағындағы ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерімен 17 мың гектар алқапқа картоп егілді. Өңірде 63 мың тонна көкөніс сақтауға қабілетті 56 картоп қоймасы бар. Тіпті, заманауи көкөніс сақтау қоймалары да салынған. Әсіресе, жылыжай кешендеріне назар аударылып жатыр. Былтыр Степногорск қаласындағы «Қазақстанның жылыжай технологиялары» жылыжай кешені кеңейтіліп, 54,2 миллион теңге сомасына бюджеттен субсидия бөлінді. Аталған жылыжай кешені жылына 3 мың тонна өнім беруге қауқарлы. Бұдан бөлек, жалпы көлемі 11 гектарды құрайтын 4 жылыжай кешені бар. Мұнда да 3-4 мың тонна қызанақ, қияр сияқты көкөністер өндіріледі. Жалпы, өңірде өз өнімдеріміз бен оңтүстік облыстардан келетін өнімдер саудалануда. Қырғызстан мен Өзбекстаннан көкөніс өнімдері келмейді», - деген Ақмола облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Қасым Итқұсов тұрғындардың айтқанын жоққа шығарды.

Облыстың Ауыл шаруашылығы басқармасы көкөніс бағасы тұрақты, жағдай бақылауда деп сендіргісі келгенімен, көкөніс бизнесімен айналысатын кәсіпкерлердің айтар өз базынасы бар. Ең бастысы – өңірде көкөніс сақтайтын қоймалардың инфрақұрылымы дамымаған дейді олар. Салдарынан кәсіпкерлер банкротқа ұшыраймыз ба деп дабыл қағып отыр.

Мәселен, Евгений Самусевич есімді кәсіпкер елорда іргесінен 5 қойма сала бастаған. Ол үшін өз жиған қаражаты мен несиеге алған ақшасын, бас-аяғы 800 млн теңгесін жаратқан. Алайда, қажетті инфрақұрылымның болмауына байланысты қыркүйекте аяқталуы тиіс жоба тоқтап қалуы мүмкін.

«Біз аудан және облыс әкімдіктеріне бірнеше рет жүгіндік. Біздің логистикалық орталыққа су, электр энергиясы және кірме жолдар салынбаған. Біз қыркүйек айында инфрақұрылым болмауына байланысты жауын-шашын кезінде ірі жүк көліктері қоймаға келе алмайды деп қауіптенеміз. Сонымен қатар, су және электр энергиясының болмауына байланысты климаттық вентиляциялық қондырғыларымызды іске қоса алмаймыз. Егер нысан іске қосылса, 100-ден астам тұрғын жұмыспен қамтылар еді. Ал, бюджетке тек салық түрінде түсетін түсім 3,5 миллион теңгені құрауы тиіс», - дейді кәсіпкер Евгений Самусевич.

Елдегі көкөніс қоймаларының тапшылығына байланысты бағаның қымбат болуын ауыл шаруашылығы министрлігі де мойындады. Министрліктің статистикалық деректеріне сенсек, елімізде 2,8 миллион тонна көкөністі сақтайтын қойма жетіспейді.  Әсіресе, көкөністер мен азық-түлік өнімдерін сақтайтын қойма инфрақұрылымы дамымаған.

«Облыс әкімдіктерінің соңғы мәліметтері бойынша, Қазақстанда жалпы сыйымдылығы 1908,3 мың  тонна көкөніс сақтауға қабілетті 1249 көкөніс қоймасы бар. Бұл елімізде өндірілетін көкөністерді бұзылмай сақталуына аздық етеді. Мәселен, тек былтыр елімізде 6,7 миллион тонна көкөніс өндірілген. Ішкі және сыртқы экспортты қамтамасыз ету үшін бізге мамандандырылған қуатты 2,8 миллион тонна көкөністі сақтай алатын қоймалар қажет. Ауыл шаруашылығы министрлігі жаңа технологияларды енгізу есебінен көкөністер мен жемістердің өндірісі көлемін ұлғайту, суармалы жерлердің көлемін үлкейту және сапалы тұқымдарды қолдану, заманауи су шашқыш көліктерді қолдану, көкөніс сақтайтын сыйымдылықтарды жаңғырту және тауар-логистикалық инфрақұрылымын дамытуға шаралар қабылдауда», - деді Ауыл шаруашылығы министрі Сапархан Омаров.

Министрдің айтуынша, кәсіпкерлерді ынталандыру үшін көкөніс қоймаларын салғандарға 25 пайыз мөлшерінде инвестициялық субсиядия қарастырылған. Мұнымен қоса, «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасымен жеңілдетілген несие де беріледі. Сауда-логистикалық орталықтардың, заманауи форматтағы сауда желілерінің даму деңгейінің төмендігі азық-түлік тауарларын үйлестіруге кері әсерін тигізеді. Осыдан келіп делдалдардың қатары артады дейді министр.

Ақмола облысы атқамінерлерінің сөзіне сенсек, өңірдегі баға ахуалы тұрақты. Яғни, нарықты бақылауға алуға барынша қолайлы жағдай жасадық дейді. Ал сауда орындарындағы жағдай бұған кереғар сияқты.

Абзал Алпысбайұлы, Ақмола облысы