Батыс медиасына шолу
Бұл аптада батыс медиасында Қазақстан өнеркәсібі мен Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігінің Ресейдегі ірі металлургиялық зауытқа руда жеткізуді тоқтатқаны туралы жазылды. Сондай-ақ, Вашингтон мен Бейжің арасындағы «стратегиялық бәсекелестіктің» Орталық Азиядағы маңызына талдау жасайды.
СОКОЛОВ-САРЫБАЙ РУДА ЖЕТКІЗУДІ ТОҚТАТТЫ
Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігі Ресейдегі ірі металлургиялық зауытқа руда жеткізуді тоқтатты, деп жазады Eurasianet ағылшын тіліндегі сайты. Ресейге қарсы халықаралық санкциялардың салдары Еуразиялық экономикалық одағы еркін сауда аймағы арасындағы экономикалық байланыстарды бұзғандықтан, Қазақстанның темір рудасын байытушы кәсіпорны Сібірдегі ірі металлургиялық зауытқа өнім жеткізуді қысқартты.
Басылымның жазуынша, Солтүстік Қазақстандағы Соколов-Сарыбай тау-кен өндірістік бірлестігі Ресей Украинаға басып кіргенге дейін Магнитогорск темір-металлургия комбинатының негізгі кен жеткізушісі болды. SSGPO деген аббревиатурамен белгілі, Рудныйда орналасқан қазақстандық зауыт небәрі 340 шақырым жерде орналасқан Магнитогорск металлургиялық зауытынан алынған кеннің 70 пайызын қамтамасыз етіп отырды.
«Қазақстаннан кен жеткізу тоқтатылуына байланысты ММК кенді шамамен 2 мың шақырым жерден алуға мәжбүр болды», деп жазды ресейлік «Ведомости» газеті 17 мамырда екі компанияның анонимді дереккөзіне сілтеме бере отырып.
«Қазақстандағы фирмалар Ресейдегі кез келген тұлғаға немесе заңды тұлғаға қарсы халықаралық санкцияларды енгізуге міндетті емес. Дегенмен, көбісі шетелдік сатып алушылармен сауда-саттыққа немесе ресейлік компаниялармен жұмыс істейтін болса, олардың беделіне нұқсан келтіруден қауіптенеді. ММК Ресейдің Украинамен шекарасындағы екі байыту зауытынан алмастыратын руданы сатып алып отыр. Олар халықаралық санкцияларға ұшыраған ресейлік олигарх Әлішер Усмановқа өзінің Metalloinvest болат компаниясы арқылы тиесілі»,- деп нақтылайды журналист Джоанна Лилис.
Eurasianet қазақстандық компания қандай да бір түсініктеме бермегенін айта келе, сұраныстың төмендеуін Украинадағы жағдай мен коронавирус шектеулерімен байланыстырады.
УРАН БАҒАСЫ ЕКІ ЕСЕГЕ ҚЫМБАТТАДЫ
Фото:REUTERS
Ал Reuters агенттігі уран өндірушілері атом энергиясына сұраныстың жаңаруымен және Ресей мен Украина арасындағы жағдайдан кейін уран бағасының секіруінен он жылдан астам уақыт бұрын Фукусима апатынан кейін басталған жобаларды жандандыру үшін жарысып жатқанын жазды.
«Уранның спот бағасы өткен жылы бір фунт үшін 28 доллардан сәуірде 64 долларға дейін екі есеге өсті, бұл 2011 жылғы жер сілкінісі мен цунамидан Жапонияның Фукусима атом электр станциясын апатқа ұшырағаннан кейін шегерілген жобаларды іске асырудың жылдамдауын тудырды», деп жазды басылым.
«Біздің саладағы істер өте жылдам жүріп жатыр және біз бұл бизнесте қырық жыл бойы көрмеген тәбетпен елдер мен компаниялардың атом энергетикасына бет бұрғанын көріп отырмыз», - деді Canadian Cameco бас директоры (CCO. TO) Тим Гитцел 5 мамырдағы кіріс туралы есебінде.
Агенттіктің жазуынша, уран бағасы 2021 жылдың ортасында көтеріле бастады, өйткені климаттың өзгеруін шектеуге тырысатын бірнеше елдер көміртегісіз энергия көзі ретінде атом энергиясына қайта көшуді мақсат етіп отырғанын айтқан.
«Қауіпсіз қуат көздеріне деген ұмтылыс әлеуетті сұранысты арттырды. Дүниежүзілік уран өндірісінің 45 пайызын өндіретін Қазақстандағы қаңтарда болған толқулар бағаны одан сайын арттырса, 24 ақпанда Мәскеудің Украинаға басып кіруі бағаның 50 пайызға өсуіне әкелді. Байытылған уранның әлемдік жеткізілімінің 35%-ы Ресейдің үлесіне тиеді», - делінген мақалада.
Дүниежүзілік ядролық қауымдастықтың мәліметтері бойынша, дүние жүзінде жыл сайын шамамен 180 миллион фунт уранды қажет ететін 440-қа жуық атом электр станциясы бар.
Уран кеніштері шамамен 130 миллион фунт стерлинг өндіреді, бұл тапшылық Cameco және қазақстандық Қазатомөнеркәсіп сияқты ірі өндірушілердің тоқтап тұрған қондырғылары жұмысын қайта бастаған күннің өзінде де кеңейеді деп болжайды.
Жетiспеушiлiк бұрын қордағы материалдармен толтырылатын, оның басым бөлiгi Ресейден келген.
Қазір кеншілер кеніштердің техникалық-экономикалық негіздемесін тазартып, жобаларды жандандырып жатыр.
БҮКІЛ ӘЛЕММЕН ЖАҚЫНДАСУҒА ҰМТЫЛҒАН ОРТАЛЫҚ АЗИЯ
Сарапшылар АҚШ-тың соңғы екі президенттік әкімшілігі кезінде Орталық Азия Вашингтонның Бейжіңмен «стратегиялық бәсекелестігіне» тартылғанын айтады.
АҚШ-тағы Питтсбург университетінің Маркетинг және менеджмент орталығының жетекшісі Дженнифер Брик Муртазашвили қазіргі уақытта Американың аймақтан шығуы және Ресейдің басқа оқиғаларға назар аударуы аясында Орталық Азия тұрғындары көбірек еркіндікке ие деп жазады. Оның айтуынша, АҚШ Ауғанстан немесе Қытайдың көршілері арқылы аймақтағы ықпалын арттыра алады. «Бұл жергілікті ойыншылардың автономиясын нығайтуға және олардың тәуелсіздігі артып келе жатқан сыртқы саясатын нығайтуға көмектеседі», дейді сарапшы.
Қытайдың қауіпсіздік мүдделеріне экономикалық арбаулар сәйкес келгенін атап өтіп, Қытайдың «Тәжікстан мен Қырғыз Республикасы сияқты экономикасы әлсіз елдерін» қоса алғанда, арзан несиелер мен гранттардың жетекші провайдері екенін айтады.
Қаңтардың 25-інде Орталық Азияның бес елі мен Қытай арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастың 30 жылдығына арналған виртуалды саммитте Қытай төрағасы Си Цзиньпин сөйлеген сөзінде: «Халықаралық ландшафт қалай өзгерсе де, Қытай Орталық Азия елдері сенім арта алатын жақсы көрші, жақсы серіктес, жақсы дос және жақсы бауыр болып қала береді», деп жазды Қытайдың мемлекеттік ақпарат агенттігі Синьхуа.
«Экономикасы жағынан Қазақстан Орталық Азиядағы ең үлкен мемлекет, ол аймақтың Қытаймен саудасының кем дегенде жартысын құрайды, Орталық Азия минералдар мен шикі мұнай сияқты шикізатты экспорттайды, сонымен бірге Қытайда өндірілген тұтыну өнімдерін импорттайды. Қытайдың Қазақстаннан мұнай импорты және Түркіменстаннан газ экспорты тұрақты өсті, бірақ алтын, мыс және көмір сияқты Орталық Азияның басқа экспорттары көлемі жағынан әлдеқайда аз және көбіне жеке компаниялар басқарады», - деп жазды басылым.
Voice of America аймаққа балама керек екенін, сондықтан Вашингтон аймақ ішінде интеграцияға және бүкіл әлеммен жақындасуға ұмтылған Орталық Азия елдеріне «қолдау көрсетіп», оларға «белгілі бір өкілеттіктер» беруі керек деп жазды.
«АҚШ-тың қолдауынсыз аймақтағы елдер әлсіз жағдайда Қытаймен сауда жасауға мәжбүр болады. Бейжің қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастыққа ұмтылғандықтан, аймақ Қытайдан сапалы инвестиция және жергілікті даму үшін қажет басқа да нәрселерді талап етуі мүмкін», - дейді Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының (ЕҚЫҰ) Бішкектегі академиясының аға ғылыми қызметкері Нива Яу.
Сарапшының пікірінше, Орталық Азия елдері үшін Қытаймен іскерлік қарым-қатынастарын қайта қарап, АҚШ-тың Азиядағы басқа серіктестерімен ынтымақтастықты нығайту маңызды. Яу Орталық Азия сенімді дереккөздерден ақпарат алып, ресейлік жалған ақпаратқа қарсы тұру үшін Вашингтон жергілікті БАҚ-ты қолдап, халықаралық ақпарат агенттіктерін құруы керек екенін алға тартады.