Балқаш көлі тартылуы мүмкін – экологтар

Балқаш көлінің деңгейі 2040 жылға таман төмендеуі мүмкін. Мұндай болжамды Қазақстанның Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің мамандары берді. Бұл туралы Azattyq Rýhy Tengrinews.kz-ке сілтеме жасап хабарлайды.

Ведомство Қытайдағы су қабылдағыштарды ескере отырып, көл деңгейін модельдеу жүргізген. Нәтижелер Балқаш көлінің деңгейі 341 метр сыни белгіден төмен түсетінін көрсеткен.

«Балқаш көлінің таяздануынан жағымсыз салдарлар болуы мүмкін – сулы-батпақты алқаптардың құрғауы және жойылуы, жабайы жануарлардың қоныс аудару жолдарының жойылуы, әсіресе су маңындағы жануарлардың (үйректер мен қаздар) қоныс аударуының өзгеруі, бұл олардың тарихи көші-қон бағыттарын өзгертеді, климаттың өзгеруі, аймақтың флорасы мен фаунасының жоғалуы, бүкіл көл жүйесінің жойылуы; Балқаш көлінің батысындағы тұщы бөлігінің тұздануы жаңа жерлерде өмір сүретін балықтардың көптеген түрінің жойылуына әкелуі мүмкін», - деп ескертті Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі мамандары.

Мұның бәрі жануарлардың жойылу қаупіне айналуы мүмкін. Мәселен, Балқаш өңірінде құстардың 120 түрі мекендейді, оның 12 түрі Қызыл кітапқа енгізілген. Мұнда жолбарысты реинтродукциялау да жоспарланған. Сондай-ақ, ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз ету мәселесі ушығуы мүмкін.

«Проблемаға байланысты басқарма Балқаш көлін сақтау жоспарын бекітті. Суармалы сумен қамтамасыз ету үшін «Қазводхоз» мамандары үлкен жұмыстар атқарып жатыр. Шеңгелді массивін ауыз сумен және суармалы сумен қамтамасыз ету үшін қосымша су құбыры тартылды, ұзындығы 1,5 шақырым канал-құбыр салынды. Сондай-ақ, Іле атырауындағы суды тұтыну көлемін жылына 1 километр текшеге дейін азайту үшін Іленің төменгі ағысында су электр станциясынан шамамен 25 шақырым қашықта «Кербұлақ» құрылысы салынады. Сыйымдылығы 100 миллион текше метрден аспайтын қарсы реттеуші су қоймасы негізінен өзен арнасында орналасады. Кербұлақ қарсы реттегіші салынғаннан кейін өзен сағасын абаттандыру бойынша суару және дренаж жұмыстарын жүргізу мүмкін болады, бұл оны арналық фазада ұстап тұруға және оның су тұтыну көлемін жылына 1 текше шақырымға дейін азайтуға мүмкіндік береді», - деді министрлік мамандары.

Сондай-ақ, Экология министрлігі Балқаштың таяздану мәселесі Қытаймен арада қалай шешіліп жатқанын, көршілес елді ауыл шаруашылығы қажеттіліктеріне суды тұтыну жүріп жатқанын айтты.

«Қазіргі уақытта ҚХР-мен су шаруашылығы ынтымақтастығы мәселелеріндегі негізгі проблема трансшекаралық өзендердің су ресурстарын бөлу жөніндегі нормативтік-құқықтық базаның болмауы болып саналады. Сонымен қатар, мемлекет басшылары деңгейінде қол жеткізілген уағдаластықтардың арқасында трансшекаралық өзендерді пайдалану және қорғау жөніндегі Қазақстан-Қытай бірлескен комиссиясы жанында ҚР мен ҚХР арасындағы трансшекаралық өзендерде су бөлу туралы келісім жобасын зерделеу және келісу жөніндегі арнайы жұмыс тобы бар. Су бөлу жөніндегі келіссөздердегі негізгі мақсат Қазақстанның ұзақ мерзімді перспективаға арналған мүдделеріне жауап беретін су бөлу туралы келісімге қол қою болып саналады», - деп Экология министрлігі.

Естеріңізге сала кетейік, NASA және Сircle of Blue мамандары Балқаш көлі де Аралдың жолымен келе жатқанын айтқан болатын. Судың тартылып бара жатқаны аймақ тұрғындарына 2021 жылы сезіледі. Caspian Policy Center мәліметі бойынша, Қытайдың солтүстік-батысынан ағып жатқан Іле өзенінің ағысы 1970 жылдардан бастап тұрақты түрде қысқарып келеді, ал соңғы 20 жыл ішінде Іле өзенінің бойында ауылшаруашылығы мен егін жинау үшін пайдаланылатын жер көлемі 30 пайызға өсті. Сондай-ақ, Балқаш тау-кен металлургия комбинаты жыл сайын қорғасын, мырыш және мысты қоса алғанда, шамамен 600 мың тонна өнеркәсіптік қалдықтар шығарады.