Еліміздегі паллиативтік көмек саласы қолдауды қажет етеді
Жыл сайын қазан айының ортасында дәрігерлер мен әлеуметтік қызметкерлер Дүниежүзілік хоспис және паллиативтік көмек күнін атап өтеді. Бұл күні медициналық қауымдастықтар емі жоқ науқастарға қамқорлық пен қолдау көрсету мәселелеріне назар аударады. Жаһандық деңгейде паллиативтік көмек – қоғамдағы ең елеусіз қалған саланың бірі, деп хабарлайды Azattyq Ruhy.
Дүниежүзілік банк сарапшыларының айтуынша, паллиативтік көмекке мұқтаж адамдардың тек 12 пайызы ғана өмірінің соңында тиісті күтімді ала алады. Дүниежүзінде 18 миллионға жуық адам ешбір тиісті күтім-қолдаусыз, азап көрген күйі өмірден өтеді.
Ranking сарапшыларының зерттеуінше, бұл мәселе Қазақстанды да айналып өтпеген. Біздің елімізде де басқа дамушы елдердегідей қаржы тапшылығы, кадр тапшылығы сияқты проблемалар жетіп артылады. Бүгінде Қазақстанда 107,4 мыңнан астам адам паллиативтік көмекке мұқтаж. Бұл аз цифр емес – ел халқының 0,5%-ы. Парламент Мәжілісінің депутаттық тобының қорытындыларына сүйенсек, елімізде жан шыдатпайтын ауруды басуға қатысты нақты бағдарлар жоқ, соның салдарынан пациенттердің басым көпшілігі ауруын бақылай алмай, азаппен көз жұмады.
Паллиативтік көмектің негізгі бағыттарының бірі – онкологиялық науқастарды терминалдық кезеңде қолдау. Дегенмен қатерлі ісік адамды өлімге апарар жалғыз ауру емес. Қазақстандық паллиативтік көмек қауымдастығының (ҚПКҚ) статистикасына сүйенсек, онкологиялық науқастар паллиативтік науқастардың жалпы санының 41%-ын ғана құрайды. Қайтыс болғандардың 14%-ы – инсульттан немесе қан айналымының бұзылыстары бар науқастар, 12%-ы – өкпе дертіне шалдыққандар, паллиативті науқастардың 9%-ы – жүйке ауруларына шалдыққан.
«Қазақстандағы өлім-жітім статистикасында бірінші орынды қан айналымы жүйесі аурулары алады. Биылғы бірінші жартыжылдықта инфаркт пен инсульттен қайтыс болғандардың үлесі 22,8 пайызды немесе 14,5 мың адамды құрады. Қатерлі ісіктен қайтыс болғандардың үлесі әлдеқайда аз: 10,5%», - дейді сарапшылар.
Паллиативтік көмек стационарлық және үйде күтім жасау болып екіге бөлінеді. Қазақстанда бар болғаны 30 жеке және мемлекеттік хоспис бар. Ауруханалар жанындағы паллиативтік көмек бөлімшелерін қосқанда, осындай 218 медициналық мекеме бар. Олар өлім аузында жатқан науқастарға көмек көрсетеді.
ҚПКҚ төрайымы Гүлнар Күнированың айтуынша, қазіргі хоспистердің инфрақұрылымы мүшкіл халде.
«Көптеген ғимарат жарамсыз күйге түскен, оларда лифт, жеке ванна бөлмелері және т.б. мүлдем жоқ. Жыл сайын барлық мамандандырылған жабдықтарды – мүгедектер арбаларын, функционалды кереуеттерді, арбаларды, суға түсіруге арналған арбаларды жаңарту қажет. Оларды ауыстыру мүмкін болмай отыр, себебі паллиативтік көмектің белгіленген тарифі тым төмен. Яғни, стационарға жатқызылған бір адамға 11,9 мың теңге, ал үйде емдеуге 7,6 мың теңге ғана бөлінеді», - дейді маман.
Қазақстандағы паллиативтік көмектің тағы бір жүйелі проблемасы – медицина саласындағы кадрлардың тапшылығы. Біріншіден, біздің еліміздегі медициналық университеттер паллиативтік көмекке маманданатын дәрігерлер мен медбикелерді арнайы дайындамайды. Екіншіден, мұндай мамандардың жалақысы төмен және кәсіби тұрғыдан үлкен төзімді талап етеді.