Global Risk Report: Қазақстан қарулы қақтығыстар қаупі жоғары елдердің қатарына енді

Дүниежүзілік экономикалық форум (WEF) жариялаған Global Risk Report жыл сайынғы баяндамасында Қазақстан алдағы екі жылда қарулы қақтығыстар қаупі жоғары 12 елдің (Армения, Колумбия, Кот-Д-Ивуар, Ирак, Израиль, Латвия, Румыния, Польша) қатарына енді. Мұндай болжамға «Әскери-стратегиялық зерттеулер орталығы» жауап берді, деп хабарлайды Azattyq Rýhy.

«Әскери-стратегиялық зерттеулер орталығының» мәліметінше, қазіргі әскери-саяси жағдайды, Қазақстан дипломатиясын және негізгі инвестициялық жобаларын ескере отырып, қарулы қақтығыстар біздің еліміз үшін жоғары қауіпті меңземейді.

Қазақстан: дипломатия және тұрақтылық. Халықаралық дипломатиядағы белсенді рөл. Қазақстан бітімгершілік және дипломатиялық процестердің белсенді қатысушысы ретінде белгілі. Еліміз Сирия бойынша келіссөздерді (Астана процесі) қоса алғанда, халықаралық қақтығыстарға бірнеше рет келіссөз жүргізушісі болды. Бұл Қазақстанның қарулы қақтығыстарға қатысудан аулақ болатын бейтарап және тұрақты мемлекет ретіндегі беделін растайды.

Өткір аумақтық даулардың болмауы. Қазақстанның көрші елдермен белсенді аумақтық таластары жоқ. Оның шекаралары ресми түрде шешіліп, мемлекетаралық қақтығыстардың ықтималдығын едәуір төмендетеді.

Халықаралық серіктестермен байланысты нығайту. Қазақстан БҰҰ, ЕҚЫҰ және ШЫҰ сияқты халықаралық ұйымдармен белсенді қарым-қатынаста. Мұндай байланыстар тұрақтылықты нығайтуға және ықтимал қақтығыстардың алдын алуға әсер етеді.

Экономикалық дипломатия. Жаңа Жібек жолы сияқты стратегиялық инфрақұрылымдық жобалар Қазақстанның өңірдегі экономикалық рөлін нығайтады. Елілім инвесторларды тарту үшін тұрақтылықты сақтауға мүдделі.

«Әскери-стратегиялық зерттеулер орталығы» WEF болжауларының өткен қателерін тізбектеп шықты. Global Risk Report баяндамалары пайдалы аналитикалық құрал болғанымен, қарулы қақтығыстарды болжауда бірнеше рет өрескел қателерді жіберген. Мәселен:

1. Ирак соғысы (2003) WEF болжамдары геосаяси шиеленістер мен аймақтық тұрақсыздық қаупіне қарамастан, Американың Иракқа басып кіру ықтималдығы туралы айтқан жоқ.
2. Дарфурдағы қақтығыс, Судан (2003) көпжылдық дағдарысқа әкелген этникалық және ресурстық қақтығыстар маңызды тәуекел ретінде анықталмады.
3. Грузин-Ресей соғысы (2008) Кавказ аймағы ықтимал шиеленіс аймағы деп аталғанымен, Оңтүстік Осетия айналасындағы шиеленістің нақты сценарийі болжанбаған.
4. Араб көктемі (2010-2012) Солтүстік Африка мен Таяу Шығыстағы ауқымды наразылықтар мен революциялар аймақтың белгілі әлеуметтік-экономикалық мәселелеріне қарамастан сарапшылар үшін тосын сый болды.
5. Украинаның шығысындағы әскери қақтығыс және Қырым дағдарысы (2014). Ресейдің Қырымды қосуы және Донбасстағы кейінгі қақтығыс WEF есебінде ықтимал сценарий ретінде қарастырылмаған.
6. Екінші Қарабақ соғысы (2020) Армения мен Әзербайжан арасындағы әскери іс-қимылдарының қайта басталуы аймақтағы шиеленістің ұзақ тарихына қарамастан күтпеген жағдай болды.
7. Эфиопиядағы азаматтық қақтығыс (2020) федералды үкімет пен Тиграй Халық майданы арасындағы гуманитарлық дағдарыспен бірге болған қақтығыс WEF болжамдарында да айтылмаған. Басқа да факті жетіп артылады.

«Бұл мысалдар Global Risk Report баяндамасы тұрақсыз аймақтардағы қарулы қақтығыстардың ықтималдығын нақты бағала алмайтынын және оның дәлдігі негізінен көршілес мемлекеттерде орын алып жатқан процесстерге байланысты.

Global Risk Report баяндамасы нақты жағдайды әрдайым дәл көрсете бермейді және Қазақстан үшін қарулы қақтығыстардың жоғары қаупі туралы болжамы қате деп санаймыз. Қазақстан Орталық Азиядағы тұрақтылық пен бейтараптықтың үлгісі болып қала береді және оның әлемдік аренадағы ұстанымы бұған қосымша дәлел.

Өткеннің қателіктері WEF есептерін нақты болжам емес, тек қана аналитикалық ресурс ретінде қабылдау керектігін көрсетеді. Қазақстан үшін бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтау басымдық болып қала беруде және оны соңғы үш онжылдықта табысты көрсетіп келеді», - деп жазды «Әскери-стратегиялық зерттеулер орталығы».